Τα τελευταία χρόνια αυξάνονται ολοένα και περισσότερο τα ποσοστά προβλημάτων ψυχικής υγείας στα παιδιά και στους εφήβους. Οι γονείς συχνά τείνουν να αντιμετωπίζουν μόνοι τους τα προβλήματα αυτά και προσπαθούν να βρουν λύση βασιζόμενοι στη δική τους κρίση και γνώση γύρω από τα θέματα της παιδικής ηλικίας (Herbert, 1998). Οι δυσκολίες και η αμφιθυμία που σχετίζονται με την αναζήτηση βοήθειας από ειδικευμένο προσωπικό, συνήθως συνδέονται με φόβους των γονέων ότι θα στιγματιστεί το παιδί ή η οικογένεια, ενοχές ότι απέτυχαν στον ρόλο τους ως γονείς, αντίσταση στην αλλαγή που πιθανά θα προκύψει και θα διαταράξει τις ισορροπίες, φόβος μήπως μέσω της ψυχοθεραπείας αναδυθούν οικογενειακά μυστικά που συνδέονται με τραυματικά γεγονότα του παρελθόντος (Τisseron, 2014). Επιπρόσθετα, η ελλιπής ενημέρωση γύρω από τον ρόλο των ειδικών ψυχικής υγείας, των υπηρεσιών που παρέχονται σε μια παιδοψυχιατρική μονάδα ή ακόμα και η δυσκολία πρόσβασης σε αυτές, είναι παράγοντες που συμβάλλουν αποτρεπτικά στην έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία διαφόρων ψυχολογικών προβλημάτων.
Ωστόσο, υπάρχουν περίοδοι έντονης κρίσης μέσα στο οικογενειακό περιβάλλον και οι γονείς σε κατάσταση σύγχυσης, αποφασίζουν να ζητήσουν βοήθεια από ειδικευμένο προσωπικό (Szur, 1997). Θέματα που συχνά δημιουργούν κρίση και απασχολούν τα παιδιά, σχετίζονται με το πένθος, το διαζύγιο, τη γέννηση μικρότερου αδελφού, τη σωματική ασθένεια δική τους ή του γονέα κλπ. Τα παιδιά βιώνουν συναισθηματικές συγκρούσεις, που ίσως προκαλέσουν σοβαρές ψυχικές διαταραχές (Dolto, 2000) και χρήζουν άμεσης ψυχοθεραπευτικής παρέμβασης. Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε ότι οι βάσεις της ψυχικής υγείας τίθενται στην πρώιμη παιδική ηλικία και ότι ο σπουδαιότερος περιβαλλοντικός παράγοντας που επηρεάζει την ψυχική δομή είναι οι οικογενειακές σχέσεις (Τσανίρα, 2007). Το πρόβλημα του παιδιού είναι συχνά συνυφασμένο με τη συμπεριφορά και τα προβλήματα των γονέων. Συνεπώς, ο ειδικός, σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις ζητά τη συμμετοχή τους σε προσωπική συμβουλευτική ή πιθανά και σε ψυχοθεραπευτική παρέμβαση, παράλληλα με αυτή του παιδιού. Σκόπιμο είναι, ο ψυχοθεραπευτής του παιδιού να μην είναι ο ίδιος που παρέχει συμβουλευτική ή ψυχοθεραπευτική στήριξη και στους γονείς, προκειμένου να εγκαθιδρυθεί καλύτερα η σχέση εμπιστοσύνης μεταξύ θεραπευτή και θεραπευόμενου.
Ένας βασικός προβληματισμός που προκύπτει από την πλευρά των γονέων, είναι το τι θα πουν στο παιδί πριν επισκεφτούν τον ειδικό ψυχικής υγείας και με ποιο τρόπο θα παρουσιάσουν τον ρόλο του. Αρκετά συχνά, προκειμένου να μειώσουν το άγχος και να εξασφαλίσουν τη συνεργασία του παιδιού, επιλέγουν να πουν ψέματα και παρουσιάζουν τον ειδικό ως φίλο που θα πάνε να παίξουν και να περάσουν λίγη ώρα μαζί. Δεδομένου ότι τα παιδιά και ειδικότερα οι έφηβοι δεν προσέρχονται για ψυχοθεραπεία με τη δική τους θέληση αλλά με την προτροπή των γονιών, ο τρόπος που θα χειριστούν την όλη διαδικασία από την αρχή, παίζει καθοριστικό ρόλο στην μεταβίβαση των παιδιών και των εφήβων προς τον θεραπευτή τους (Πιτσούνη, 2007). Τα παιδιά ενδέχεται να αντιδράσουν αρνητικά στην πιθανότητα επίσκεψης σε κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας, καθώς γεννιούνται άγχη απέναντι σε συναισθηματικές αλλαγές που μπορεί να προκύψουν ή ακόμα και ανασφάλειες όπως «είμαι τρελός και πρέπει πάω σε ψυχολόγο;».
Είναι σημαντικό τόσο για τη συνεργασία του ειδικού με την οικογένεια, όσο και για τη σχέση των γονέων με το παιδί, να υπάρχει από την αρχή ειλικρίνεια και σωστή ενημέρωση. Το παιδί χρειάζεται να γνωρίζει την επαγγελματική ταυτότητα του ανθρώπου που θα επισκεφτεί, τον λόγο της επίσκεψης καθώς και το ποια θα είναι η διαδικασία που θα ακολουθηθεί.
Με τον τρόπο αυτό μειώνεται το άγχος, οι ανασφάλειες και οι φόβοι που σχετίζονται με τη ψυχοθεραπευτική παρέμβαση. Συγκεκριμένα, ανάλογα με την ηλικία του παιδιού, δίνονται οδηγίες για το πού θα πάνε, πού βρίσκεται ο χώρος που θα επισκεφτούν, ποιον θα συναντήσουν εκεί και τι ειδικότητα έχει. Είναι καλό να μοιράζονται οι γονείς με το παιδί τις ανησυχίες τους σχετικά με το θέμα που τους απασχολεί και για το οποίο θα επιθυμούσαν να μιλήσουν στην πρώτη συνεδρία. H συνάντηση με τον ειδικό, θα πρέπει να παρουσιάζεται, ως μια ευκαιρία προκειμένου να στηριχτεί το οικογενειακό πλαίσιο. Να γίνει ξεκάθαρο από τους γονείς, ότι στόχος είναι να ανιχνεύσουν και να αποφύγουν όλα τα μέλη επαναλαμβανόμενα λάθη του παρελθόντος και όχι η τιμωρία του παιδιού για τη συμπεριφορά του. Με τον τρόπο αυτό το παιδί ανακουφίζεται, καθώς νιώθει ότι οι γονείς του μοιράζονται την ευθύνη για τις δυσκολίες που έχουν εμφανιστεί στην οικογένεια και αποφεύγονται οι ενοχές και η αυτοτιμωρία. Το παιδί θα πρέπει να ερωτηθεί, εάν έχει κατανοήσει όσα συζητήθηκαν σχετικά με την επίσκεψη στον ειδικό ψυχικής υγείας και να δοθεί χώρος και χρόνος προκειμένου να εκφράσει απορίες, προβληματισμούς, προσδοκίες (Gil, 1996).
Οι γονείς, το παιδί και ο θεραπευτής είναι «συνταξιδιώτες» σε ένα δύσκολο και επίπονο ταξίδι, που βιώνεται όχι μόνο η χαρά της ζωής, αλλά και το «αναπόφευκτο σκοτάδι» που σχετίζεται με λάθη, μοναξιά, ματαιώσεις και δύσκολες αποφάσεις (Yalom, 2002). Οι γονείς πρέπει να ξεκινούν αυτό το ταξίδι με αυθεντικότητα και ειλικρίνεια απέναντι στο παιδί και στους εαυτούς τους. Ο θεραπευτής από την πλευρά του χρειάζεται να είναι ανοιχτός στο να ακούει τις ανησυχίες των γονιών για τα παιδιά τους, τις αγωνίες τους και την στενοχώρια τους (Πιτσούνη, 2007). Στόχος της θεραπείας δεν είναι η κριτική αλλά η στήριξη της οικογένειας και η προσωπική ανασυγκρότηση του παιδιού (Dolto, 2000).
Για οποιαδήποτε περαιτέρω πληροφορία ή διευκρίνιση μπορείτε να καλέσετε στην «Ευρωπαϊκή Γραμμή Υποστήριξης Παιδιών 116111» ώστε να συζητήσετε με έναν ψυχολόγο όλα αυτά που μπορεί να σας απασχολούν σε σχέση με το παιδί σας.
Βιβλιογραφία
Dolto F.(2000) Ψυχανάλυση και Παιδιατρική. Εκδόσεις Καστανιώτη.
Gil E. (1996) Treating Abused Adolescents. New York: The Guilford Press.
Herbert M(1996) Ψυχολογικά προβλήματα παιδικής ηλικίας. Ελληνικά Γράμματα.
Πιτσούνη Δ. , Τσανίρα Ε.(2007) Θέματα Ψυχοδυναμικής Παιδοψυχιατρικής. Εκδόσεις Καστανιώτη.
Szur R., Μiller S.(1997) Ψυχαναλυτική Ψυχοθεραπεία παιδιών, εφήβων και των οικογενειών τους. Εκδόσεις Καστανιώτη.
Tisseron S. (2014) Oικογενειακά μυστικά. Εκδόσεις Άγρα.
Winnicott D.W. (1971) Το παιδί, το παιχνίδι και η πραγματικότητα. Εκδόσεις Καστανιώτη.
Yalom I.(2002) Το δώρο της ψυχοθεραπείας, ανοιχτή επιστολή σε μια νέα γενιά ψυχοθεραπευτών και στους ασθενείς τους. Εκδόσεις Άγρα.
Discover more from socialpolicy.gr
Subscribe to get the latest posts sent to your email.
