Δήλωση της Επιτροπής του ΟΗΕ για τα Δικαιώματα του Παιδιού

Η Επιτροπή του ΟΗΕ για τα Δικαιώματα του Παιδιού είναι όργανο του ΟΗΕ που αποτελείται από ανεξάρτητους εμπειρογνώμονες διεθνώς εγνωσμένου κύρους.

Βασικό της έργο είναι να επιβλέπει την εφαρμογή σε κάθε χώρα της Διεθνούς Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Παιδιού που υπογράφηκε το 1989. Εξετάζει τις εκθέσεις που υποχρεωτικά υποβάλουν τα κράτη-μέλη και διατυπώνει τις παρατηρήσεις της επί των εκθέσεων.

Διατυπώνει επίσης Γενικά Σχόλια για την εφαρμογή των άρθρων της Σύμβασης και Δηλώσεις για θέματα που αφορούν τα δικαιώματα των παιδιών και σχετίζονται με την επικαιρότητα, όπως η παρακάτω που δημοσιοποίησε η Επιτροπή στις 8 Απριλίου.

Βγαίνοντας από την εμπειρία της καραντίνας και ενώ δεν είναι καθόλου σίγουρο πως δεν θα χρειαστεί να ζήσουμε και στο μέλλον αντίστοιχες καταστάσεις, ας αναλογιστούμε πόσες και ποιες συστάσεις της Επιτροπής εφαρμόστηκαν στην Ελλάδα, πόσες και ποιες δεν εφαρμόστηκαν, ενώ μπορούσαν και έπρεπε να εφαρμοστούν, πόσες και ποιες θα μπορούσε να βάλει στην ατζέντα των διεκδικήσεών της η κοινωνία των πολιτών και στην Ελλάδα.

Η Επιτροπή του ΟΗΕ για τα Δικαιώματα του Παιδιού προειδοποιεί για τη σημαντική αρνητική επίδραση της πανδημίας του κοροναϊού επί των παιδιών σε σωματικό, συναισθηματικό και ψυχολογικό επίπεδο και καλεί τα κράτη να προστατέψουν τα δικαιώματα των παιδιών.

Η Επιτροπή του ΟΗΕ για τα Δικαιώματα του Παιδιού εκφράζει την ανησυχία της σχετικά με την κατάσταση των παιδιών σε όλο τον πλανήτη εξαιτίας της πανδημίας του κοροναϊού, ιδίως για τα παιδιά που βρίσκονται σε ευπαθείς καταστάσεις. Πολλά παιδιά υφίστανται βαριές συνέπειες σε σωματικό, συναισθηματικό και ψυχολογικό επίπεδο, ιδίως σε χώρες στις οποίες έχει κηρυχθεί κατάσταση ανάγκης και υποχρεωτική απαγόρευση κυκλοφορίας.

Η Επιτροπή, πέραν των όσων αναφέρονται στην από 24/3/2020  Διακήρυξη των Δέκα Επιτροπών του ΟΗΕ που επιβλέπουν την τήρηση Διεθνών Συνθηκών (διαθέσιμη ηλεκτρονικά στην αγγλική γλώσσα στην ηλεκτρονική διεύθυνση: https://www.ohchr.org/EN/NewsEvents/Pages/DisplayNews.aspx?NewsID=25742&LangID=E), εφιστά περαιτέρω την προσοχή των κρατών ώστε να  σεβαστούν τα δικαιώματα των παιδιών κατά τη λήψη μέτρων αντιμετώπισης της απειλής για τη δημόσια υγεία που συνιστά η πανδημία του κοροναϊού. Ειδικότερα, η Επιτροπή καλεί τα κράτη:

1. Να λάβουν υπόψη τους τις συνέπειες που έχει η πανδημία στα δικαιώματα των παιδιών σε υγειονομικό, κοινωνικό, εκπαιδευτικό, οικονομικό και ψυχαγωγικό επίπεδο. Μολονότι τα μέτρα αρχικά ελήφθησαν για μικρό χρονικό διάστημα, γίνεται ξεκάθαρο ότι η σε διάφορες χώρες κήρυξη κατάστασης έκτακτης ανάγκης ή κατάστασης φυσικής καταστροφής μπορεί να διατηρηθεί για μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα και να οδηγήσει σε μεγαλύτερες περιόδους περιορισμών στην απόλαυση ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η Επιτροπή αναγνωρίζει ότι σε καταστάσεις κρίσης, το διεθνές δίκαιο ανθρωπίνων δικαιωμάτων κατ’εξαίρεση επιτρέπει τη λήψη μέτρων που μπορεί να περιορίσουν την απόλαυση ορισμένων ανθρωπίνων δικαιωμάτων προς το σκοπό της προστασίας της δημόσιας υγείας. Ωστόσο, τέτοιου είδους περιορισμοί πρέπει να επιβάλλονται μόνον όταν είναι αναγκαίοι, σύμφωνοι με την αρχή της αναλογικότητας και απολύτως της μικρότερης δυνατής έκτασης. Επιπλέον, την ίδια στιγμή που αναγνωρίζει ότι η πανδημία του κοροναϊού μπορεί να έχει σημαντικά αρνητικά αποτελέσματα στη διαθεσιμότητα χρηματοδοτικών πόρων, δεν πρέπει οι δυσκολίες αυτές να θεωρούνται ως εμπόδιο για την εφαρμογή της Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Παιδιού. Παρά την κατάσταση αυτή, τα κράτη πρέπει να διασφαλίσουν ότι οι απαντήσεις στην πανδημία, συμπεριλαμβανομένων και αυτών που αφορούν τις αποφάσεις και τους περιορισμούς αναφορικά με την κατανομή των διαθέσιμων πόρων,  αντανακλούν την αρχή του βέλτιστου συμφέροντος κάθε παιδιού.
2. Να διερευνήσουν εναλλακτικές και δημιουργικές λύσεις προκειμένου τα παιδιά να εξασκήσουν τα δικαιώματα τους στην ξεκούραση, τον ελεύθερο χρόνο, την ψυχαγωγία και τις δραστηριότητες πολιτισμού και τέχνης. Τέτοιες λύσεις θα έπρεπε να περιλαμβάνουν δραστηριότητες σε εξωτερικούς χώρους  υπό επίβλεψη τουλάχιστον μία φορά ημερησίως με τήρηση των πρωτοκόλλων αναφορικά με την κοινωνική αποστασιοποίηση και τις κατάλληλες λοιπές συνθήκες υγιεινής, καθώς και δραστηριότητες τέχνης και πολιτισμού στην τηλεόραση, το ραδιόφωνο και το διαδίκτυο.
3.  Να διασφαλίσουν ότι οι εξ αποστάσεως εκπαιδευτικές διαδικασίες δεν θα επιτείνουν τις υπάρχουσες ανισότητες και δεν θα αντικαταστήσουν τη διαδραστική επικοινωνία μεταξύ δάσκαλου και μαθητή. Η μάθηση μέσω του διαδικτύου είναι μία δημιουργική εναλλακτική λύση αντί της διδασκαλίας εντός της τάξης, θέτει, όμως, προκλήσεις σε παιδιά που δεν έχουν πρόσβαση στην τεχνολογία ή το διαδίκτυο ή σε παιδιά που δεν έχουν επαρκή στήριξη από τους γονείς ή τους κηδεμόνες τους. Εναλλακτικές λύσεις θα πρέπει να προσφέρονται σε κάθε τέτοιο παιδί, ώστε να λάβει την καθοδήγηση και την υποστήριξη που παρέχουν οι δάσκαλοι.
4. Να ενεργοποιήσουν άμεσα μέτρα προκειμένου να εξασφαλιστεί ότι στα παιδιά παρέχεται τροφή υψηλής διατροφικής αξίας κατά την περίοδο που θα διαρκέσει η κατάσταση ανάγκης, η κήρυξη σε κατάσταση φυσικής καταστροφής και η  απαγόρευση κυκλοφορίας, καθώς πολλά παιδιά λαμβάνουν το μόνο γεύμα τους με υψηλή διατροφική αξία μέσω προγραμμάτων παροχής φαγητού στο σχολείο.
5. Να διατηρήσουν την παροχή βασικών υπηρεσιών προς παιδιά στις οποίες περιλαμβάνονται υπηρεσίες υγείας, πόσιμου νερού, αποκομιδής απορριμμάτων και καταχώρισης των γεννήσεων. Παρά την αυξανόμενη πίεση στα συστήματα υγείας και την σπάνη των φυσικών πόρων, δεν πρέπει να περιορίζεται η πρόσβαση των παιδιών στην υγειονομική περίθαλψη. Στην πρόσβαση αυτή περιλαμβάνεται η διενέργεια εξέτασης για τον κοροναϊό και η χρήση μελλοντικού εμβολίου. Περιλαμβάνονται επίσης πρόσβαση σε φαρμακευτική αγωγή που σχετίζεται ή δεν σχετίζεται με  την πανδημία του κοροναϊού, σε υπηρεσίες ψυχικής υγείας  και σε θεραπείες για προϋπάρχοντα νοσήματα. Επίσης τα παιδιά πρέπει να έχουν πρόσβαση σε καθαρό νερό και υπηρεσίες αποκομιδής απορριμμάτων κατά την περίοδο που έχει κηρυχθεί κατάσταση ανάγκης, φυσικής καταστροφής ή απαγόρευση κυκλοφορίας. Η δήλωση των γεννήσεων δεν θα πρέπει να αναβάλλεται.
6. Να χαρακτηρίσουν τις υπηρεσίες παιδικής προστασίας ως απαραίτητες και να διασφαλίσουν ότι παραμένουν λειτουργικές και προσβάσιμες, ότι πραγματοποιούνται οι επισκέψεις και κοινωνικές έρευνες κατ’οίκον όπου απαιτείται και να παρέχουν επαγγελματικές υπηρεσίες ψυχικής υγείας για παιδιά που ζουν σε συνθήκες εγκλεισμού λόγω απαγόρευσης κυκλοφορίας.  Ο περιορισμός στο σπίτι μπορεί να εκθέτει τα παιδιά σε αυξημένη ενδοοικογενειακή βία φυσικής ή ψυχολογικής μορφής ή να τα αναγκάζει να μένουν σε σπίτια σε συνθήκες συνωστισμού και που δεν πληρούν τις ελάχιστες προϋποθέσεις για να θεωρούνται κατοικήσιμα. Παιδιά με αναπηρία και προβλήματα συμπεριφοράς, καθώς και οι οικογένειες τους, μπορεί να αντιμετωπίζουν επιπλέον δυσκολίες πίσω απ’ τις κλειστές πόρτες. Τα κράτη πρέπει να ενδυναμώσουν το σύστημα παραπομπών  και αξιολογήσεων μέσω τηλεφώνου και διαδικτύου μαζί με την ευαισθητοποίηση και την ενσυναίσθηση του κοινού μέσω τηλεόρασης, ραδιοφώνου και διαδικτύου. Οι στρατηγικές για τον περιορισμό των οικονομικών και κοινωνικών επιπτώσεων από την πανδημία θα πρέπει να περιλαμβάνουν επίσης συγκεκριμένα μέτρα για την προστασία των παιδιών, ιδίως όσων ζουν σε συνθήκες φτώχιας και αστεγίας ή επισφαλούς στέγασης.
7. Να προστατεύσουν τα παιδιά που η ευαλωτότητα τους επιτείνεται λόγω των εξαιρετικών συνθηκών που προκαλεί η πανδημία. Σε αυτά περιλαμβάνονται παιδιά με αναπηρία, παιδιά σε συνθήκες φτώχειας, παιδιά στο δρόμο, παιδιά μετανάστες, πρόσφυγες ή σε κατάσταση εκτοπισμού σε άλλη περιοχή εντός της χώρας τους, παιδιά από μειονότητες και ιθαγενικές ομάδες, παιδιά με υποκείμενα νοσήματα στα οποία συμπεριλαμβάνεται ο ιός HIV/AIDS. Παιδιά που ζουν σε συνθήκες στέρησης της ελευθερίας τους ή έγκλειστα σε κελιά σε αστυνομικά τμήματα, σε φυλακές, σε αναμορφωτήρια, σε κέντρα κράτησης μεταναστών ή σε δομές φιλοξενίας προσφύγων, παιδιά σε ιδρύματα. Τα κράτη πρέπει να σέβονται το δικαίωμα κάθε παιδιού να μην υφίσταται διάκριση όσον αφορά τα μέτρα που τα ίδια λαμβάνουν για  την αντιμετώπιση της πανδημίας και πρέπει να λάβουν στοχευμένα μέτρα για την προστασία των παιδιών που βρίσκονται σε ευάλωτες καταστάσεις.
8. Να αφήσουν ελεύθερα τα παιδιά που βρίσκονται υπό οποιασδήποτε μορφής κράτηση, σε όσες περιπτώσεις αυτό είναι εφικτό, και να παράσχουν στα παιδιά τα οποία δεν μπορούν να αφήσουν ελεύθερα τα μέσα για να διατηρήσουν επαφή με τις οικογένειες τους σε τακτική βάση. Πολλά κράτη έχουν υιοθετήσει μέτρα περιορισμού των επισκέψεων και των ευκαιριών που έχουν τα παιδιά που ζουν σε ιδρύματα για επαφή με τους οικείους τους. Το ίδιο ισχύει για παιδιά σε συνθήκες στέρησης της ελευθερίας τους σε αστυνομικά τμήματα, φυλακές , αναμορφωτήρια, σε κέντρα κράτησης μεταναστών ή σε δομές φιλοξενίας προσφύγων. Και ενώ πράγματι τα μέτρα αυτά μπορούν να θεωρηθούν ως αναγκαία σε βραχυπρόθεσμο επίπεδο, επί εφαρμογής τους για μεγάλα χρονικά διαστήματα θα έχουν μία σημαντικά αρνητική επίπτωση στα παιδιά. Θα πρέπει να επιτρέπεται πάντοτε η φυσική επαφή τους με τις οικογένειες τους και αν όχι δια ζώσης, τότε μέσω ηλεκτρονικών μέσων επικοινωνίας ή τηλεφώνου. Εάν παραταθεί η κατάσταση ανάγκης ή φυσικής καταστροφής πρέπει να επανεκτιμηθούν τα μέτρα που απαγορεύουν τέτοιου είδους επισκέψεις. Τα παιδιά σε κατάσταση μετανάστευσης δεν πρέπει να τίθενται σε κράτηση ούτε να χωρίζονται από τους γονείς τους, αν είναι συνοδευόμενα.
9. Να αποτρέψουν τη σύλληψη ή τη θέση υπό κράτηση παιδιών για λόγους παραβίασης των μέτρων και των κανονισμών που σχετίζονται με τον κοροναϊό και να διασφαλίσουν ότι κάθε παιδί που συνελήφθη ή τέθηκε υπό κράτηση θα επιτρέψει στην οικογένεια του άμεσα.
10. Να παράσχουν ακριβείς πληροφορίες για τον  κοροναϊό και για τον τρόπο προστασίας από τη διασπορά του σε γλώσσες και με τρόπους που να τους καταλαβαίνουν όλα τα παιδιά, μαζί και τα παιδιά με αναπηρίες, τα μεταναστάκια και τα παιδιά δίχως πρόσβαση στο διαδίκτυο.

Να δώσουν ευκαιρίες για να ακουστούν και να ληφθούν υπόψη  οι γνώμες των παιδιών κατά τη διαδικασία λήψης αποφάσεων αναφορικά με την πανδημία. Τα παιδιά πρέπει να καταλάβουν τι συμβαίνει και να αισθανθούν ότι συμμετέχουν στη λήψη αποφάσεων που λαμβάνονται ως απάντηση στην πανδημία.

Πηγή: arsis.gr