Κωστής Κοσμέας
Υπ. Διδάκτωρ πολιτικής φιλοσοφίας και κοινωνικής θεωρίας
Παντείου Πανεπιστημίου
Η Αμερικανοκαναδέζα ηθοποιός, η Μαρί Ντρέσλερ, το ήξερε καλά: “ως την ώρα που φτάνουμε τα 50, έχουμε μάθει τα πιο δύσκολα μαθήματα”. Παρότι η Μεταπολίτευση έθεσε ένα τέλος στην πολιτική αστάθεια και την παρέμβαση του παλατιού και του στρατού στην πολιτική ζωή της χώρας ανοίγοντας το δρόμο για τη σταθερότητα του ελληνικού πολιτεύματος, ταυτόχρονα δεν έκλεισε τις συζητήσεις για περισσότερη δημοκρατία, ελευθερία και κοινωνική δικαιοσύνη και τη διαπλοκή στη δημόσια και πολιτική ζωή, για την ευστάθεια της ελληνικής οικονομίας καθώς και τη σχέση της χώρας με υπερεθνικούς θεσμούς στη συνείδηση των Ελλήνων πολιτών.
Μολονότι το αληθινό διακύβευμα της Μεταπολίτευσης ήταν η δημοκρατία που κατακτήθηκε με τη σταθερότητα του ελληνικού πολιτεύματος, η σταθερότητα αυτή συνιστά μια κατάσταση που μπορεί να προκύψει μόνο ως απρόθετο αποτέλεσμα της πίστης μας σε ένα δημοκρατικό επέκεινα. Αυτή η δημοκρατία που δεν φοβαται πια την επίθεση εξωτερικών ιών, όπως του στρατού ή του παλατιού, οφείλει να φοβάται τους εσωτερικούς ιούς που μολύνουν και αποδυναμώνουν τον ιστό της. Η οικονομική κρίση, η αποκάλυψη σκανδάλων και οι χρόνιες πλημμέλειες και νέες απειλές για το κράτος δικαίου στη χώρα έφεραν στο προσκήνιο σε ευρύτερα στρώματα της ελληνικής κοινωνίας με ένα τρόπο βίαιο δικαιολογημένα το ερώτημα: αυτό που ονομάζουμε δημοκρατία έχει αληθινό δημοκρατικό χαρακτήρα ή μήπως δεν αξίζει αυτόν τον ορισμό και λειτουργεί ως συγκάλυψη της κυριαρχιας πανίσχυρων ολιγαρχιών; Τούτο το ερώτημα, πέραν του λαϊκισμού που ελλοχεύει, δεν αποτελεί άραγε τον ίδιο τον πυρήνα της σταθερής προσήλωσης που προκαλούσε η πίστη στο δημοκρατικό επέκεινα της Μεταπολίτευσης;
Το κρίσιμο παράδοξο αυτής της σχέσης ανάμεσα στην πολιτική ενεργό πραγματικότητα της δημοκρατίας και στη “συνείδησή” της έγκειται στο ότι, για να χρησιμοποιήσουμε μια μεστή διατύπωση του Νορμπέρτο Μπόμπιο, έχει συντελεστεί μια αντιστροφή στη σχέση μεταξύ ελεγκτών και ελεγχομένων. Είναι οι εκλεγμένοι αυτοί που ελέγχουν τους εκλογείς και όχι το αντίστροφο, σε βαθμό μάλιστα που οι εκλεγμένοι να εργαλειοποιούν ή να προσφεύγουν κυνικά στην λαϊκή εντολή ως “κολυμβήθρα του Σιλωάμ” για να νίψουν τα “πτυσματα” που υποτίθεται ότι κρύβουν τη γυμνή πραγματικότητα.
