Νέα κατευθυντήρια Οδηγία του ΠΟΥ καλεί για επείγοντα μετασχηματισμό των πολιτικών ψυχικής υγείας

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) παρουσίασε (στις 25 Μαρτίου 2025) νέα κατευθυντήρια οδηγία για να βοηθήσει όλες τις χώρες να μεταρρυθμίσουν και να ενισχύσουν τις πολιτικές και τα συστήματα ψυχικής υγείας τους. Οι υπηρεσίες ψυχικής υγείας παραμένουν υποχρηματοδοτούμενες σε παγκόσμιο επίπεδο, με σημαντικά κενά σε όρους πρόσβασης και ποιότητας.

Σε ορισμένες χώρες, έως και το 90% των ανθρώπων με μείζονα προβλήματα ψυχικής υγείας δεν λαμβάνουν καμία φροντίδα , ενώ πολλές υφιστάμενες υπηρεσίες βασίζονται σε ξεπερασμένα μοντέλα ιδρυματοποίησης που δεν πληρούν τα διεθνή πρότυπα ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Η κατευθυντήρια οδηγία παρέχει ένα σαφές πλαίσιο για τον μετασχηματισμό των υπηρεσιών ψυχικής υγείας σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα ευρήματα και διεθνή πρότυπα για τα ανθρώπινα δικαιώματα, διασφαλίζοντας ότι η ποιοτική φροντίδα είναι προσβάσιμη σε όλες και όλους.

Ένα πρότυπο για τον μετασχηματισμό της φροντίδας ψυχικής υγείας

Ενώ υφίστανται αποτελεσματικές παρεμβάσεις πρόληψης και θεραπείας, οι περισσότεροι άνθρωποι που ζουν με ψυχικές παθήσεις δεν έχουν πρόσβαση σε αυτές. Η νέα κατευθυντήρια οδηγία του ΠΟΥ καθορίζει συγκεκριμένες δράσεις για να βοηθήσει τις χώρες να κλείσουν τα χάσματα και να διασφαλίσει την προώθηση και την προστασία της ψυχικής υγείας, με έμφαση στα εξής σημεία:

• προστασία και προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, διασφαλίζοντας ότι οι πολιτικές και οι υπηρεσίες ψυχικής υγείας ευθυγραμμίζονται με τα διεθνή πρότυπα ανθρωπίνων δικαιωμάτων ·
• προώθηση της ολιστικής φροντίδας με έμφαση στον τρόπο ζωής και τη σωματική υγεία, τις ψυχολογικές, κοινωνικές και οικονομικές παρεμβάσεις ·
• συνεκτίμηση των κοινωνικών και οικονομικών παραγόντων που διαμορφώνουν και επηρεάζουν την ψυχική υγεία, συμπεριλαμβανομένης της απασχόλησης, της στέγασης και της εκπαίδευσης ·
• εφαρμογή στρατηγικών πρόληψης και προαγωγή της ψυχικής υγείας και ευημερίας σε ολόκληρο τον πληθυσμό και ·
• διασφάλιση ότι τα άτομα με βιωμένη εμπειρία έχουν τη δυνατότητα να συμμετέχουν στον σχεδιασμό για να διασφαλίσουν ότι οι πολιτικές και οι υπηρεσίες ψυχικής υγείας ανταποκρίνονται στις ανάγκες τους.

Η Οδηγία προσδιορίζει πέντε βασικούς τομείς πολιτικής που απαιτούν επείγουσα μεταρρύθμιση: ηγεσία και διακυβέρνηση, οργάνωση υπηρεσιών, ανάπτυξη εργατικού δυναμικού, ανθρωποκεντρικές παρεμβάσεις και παρεμβάσεις για τους κοινωνικούς και δομικούς καθοριστικούς παράγοντες της ψυχικής υγείας.

Μια προσαρμοσμένη προσέγγιση για την ενίσχυση των συστημάτων ψυχικής υγείας

Η κατευθυντήρια οδηγία του ΠΟΥ χρησιμεύει ως κρίσιμο εργαλείο για τις κυβερνήσεις, τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής και τα ενδιαφερόμενα μέρη που εργάζονται για την ενίσχυση των συστημάτων ψυχικής υγείας και τη βελτίωση της πρόσβασης στη φροντίδα ψυχικής υγείας.

Παρέχοντας δέσμη πολιτικών οδηγιών, στρατηγικών και δράσεων για την καθοδήγηση των μεταρρυθμιστικών προσπαθειών, η κατευθυντήρια οδηγία υποστηρίζει τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής ώστε να προτεραιοποιήσουν και να προσαρμόσουν τις πολιτικές στο εκάστοτε εθνικό πλαίσιο, σύμφωνα με τους διαθέσιμους πόρους και τις επιχειρησιακές δομές τους.

«Η νέα αυτή κατευθυντήρια οδηγία του ΠΟΥ παρέχει πρακτικές στρατηγικές για τις χώρες ώστε να δημιουργήσουν ανθεκτικά συστήματα ψυχικής υγείας χωρίς αποκλεισμούς. Σχεδιασμένη ώστε να είναι ευέλικτη, επιτρέπει σε όλες τις χώρες – είτε χαμηλού είτε μεσαίου είτε υψηλού εισοδήματος – να προσαρμόσουν την προσέγγισή τους στις υπηρεσίες φροντίδας ψυχικής υγείας με βάση το εθνικό πλαίσιο, τις ανάγκες και τις προτεραιότητες τους.” Dr. Michelle Funk, Unit Head, Policy, Law and Human Rights in the WHO Department for Mental Health and Substance Abuse.

Ανάπτυξη και εφαρμογή της Οδηγίας

Η κατευθυντήρια οδηγία αναπτύχθηκε έπειτα από διαβούλευση με διεθνείς εμπειρογνώμονες, υπεύθυνους διαμόρφωσης πολιτικών και ανθρώπους με βιωμένη εμπειρία.

Η οδηγία βασίζεται επίσης στους πόρους, την καθοδήγηση και τα εργαλεία που αναπτύχθηκαν από την Πρωτοβουλία του ΠΟΥ “QualityRights initiative“, στοχευμένη να προάγει μια ανθρωποκεντρική προσέγγιση στην ψυχική υγεία, επικεντρωμένη στην ανάρρωση με βάση τα ανθρώπινα δικαιώματα. Ο ΠΟΥ θα υποστηρίξει τις χώρες για την εφαρμογή της κατευθυντήριας οδηγίας, μέσω τεχνικής καθοδήγησης και πρωτοβουλιών ανάπτυξης ικανοτήτων.

Πηγή: who.int

Απόδοση: Τομπέα Ελένη

Επιμέλεια: Ντούνης Ανδρέας

socialpolicy.gr