Άμος Οζ: “Πως θεραπεύεις ένα φανατικό”

Άμος Οζ – Πως θεραπεύουμε λοιπόν ένα φανατικό; Η εξαπόλυση κυνηγητού εναντίον μιας ομάδας φανατικών στα βουνά του Αφγανιστάν είναι ένας τρόπος. Η καταπολέμηση του φανατισμού όμως είναι κάτι εντελώς διαφορετικό. Φοβάμαι ότι δεν έχω κάτι το ιδιαίτερο να προσφέρω σχετικά με τη σύλληψη των φανατικών στα βουνά, έχω ωστόσο μερικές σκέψεις σχετικά με τη φύση του φανατισμού και με τα μέσα, αν όχι της θεραπείας του, τουλάχιστον του περιορισμού του.

Η επίθεση κατά της Αμερικής στις 11 Σεπτεμβρίου δε σχετιζόταν με τη φτώχεια που στρέφεται κατά του πλούτου. Η φτώχεια κατά του πλούτου είναι ένα από τα φοβερότερα προβλήματα του κόσμου αλλά κάνουμε λάθος διάγνωση για αυτές τις τρομοκρατικές επιθέσεις, αν πιστεύουμε απλώς ότι επρόκειτο για επίθεση των φτωχών κατά των πλουσίων. Το θέμα δεν είχε να κάνει με τους “έχοντες” και τους “μη έχοντες”. Αν τα πράγματα ήσαν τόσο απλά, θα περίμενε κανείς η επίθεση να προέλθει από την Αφρική, από τους πιο φτωχούς, και ίσως να στρεφόταν κατά της Σαουδικής Αραβίας και του Περσικού Κόλπου, των πετρελαιοπαραγωγικών χωρών, των πιο πλούσιων.

Όχι, εδώ έχουμε να κάνουμε με αγώνα ανάμεσα σε φανατικούς, που πιστεύουν ότι ο σκοπός, οποιοσδήποτε σκοπός, δικαιολογεί τα μέσα, και στους υπόλοιπους από εμάς, που πιστεύουν ότι η ζωή είναι ένας σκοπός και όχι μια έννοια. Είναι ένας αγώνας μεταξύ εκείνων, από τη μία πλευρά, που πιστεύουν ότι η δικαιοσύνη, ό,τι κι αν εννοούν με τη λέξη αυτή, είναι πιο σημαντική από τη ζωή και εκείνων από εμάς που πιστεύουν ότι η ζωή είναι ανώτερη όλων των άλλων αξιών, πεποιθήσεων ή θρησκειών. Η σύγχρονη κρίση στον κόσμο, στη Μέση Ανατολή, στο Ισραήλ και στην Παλαιστίνη, δεν έχει να κάνει με τις αξίες του Ισλάμ. Δεν έχει να κάνει με τη νοοτροπία των Αράβων, όπως ισχυρίζονται μερικοί ρατσιστές – καθόλου. Πρόκειται για την παλιά διαμάχη μεταξύ φανατισμού και πραγματισμού. Μεταξύ φανατισμού και πλουραλισμού. Μεταξύ φανατισμού και ανεκτικότητας. Η 11η Σεπτεμβρίου δεν είχε καν σχέση με το αν η Αμερική είναι καλή ή κακή, αν ο καπιταλισμός είναι κακός ή αναπότρεπτος, αν πρέπει να μπει τέλος στην παγκοσμιοποίηση ή όχι. Είχε να κάνει με έναν τυπικό φανατικό ισχυρισμό: αν πιστεύω ότι κάτι είναι κακό, θα το εξοντώσω μαζί με ότι το περιβάλλει {…}

______

Πηγή: Άμος Οζ, Κατά του Φανατισμού, Τρία κείμενα που αντιδρούν στην Παγκόσμια Ρητορεία, Εκδόσεις Καστανιώτη, σελ.11-12