Χρύσα Τζώρτζη
Οι συμπεριφορές που ανάγονται σε εγκλήματα επιλέγονται μεταξύ ομοίων συμπεριφορών που όλες παρουσιάζουν την ίδια βλαπτικότητα ή επικινδυνότητα για τις προστατευόμενες αξίες. Έτσι, π.χ. μια κλοπή και μια οικονομική ατασθαλία θίγουν το ίδιο την προστατευόμενη αξία της ιδιοκτησίας. Όμως η πρώτη είναι έγκλημα ενώ η δεύτερη όχι. Έτσι η κλοπή είναι πρότυπο συμπεριφοράς που χαρακτηρίζει την εγκληματικότητα των κατώτερων κοινωνικό-οικονομικών ομάδων ενώ η οικονομική “κομπίνα” χαρακτηρίζει μέσες και ανώτερες τάξεις.[1]
Ο Sutherland εισήγαγε τον όρο «white-collar crime» δηλαδή εγκλήματα λευκού κολάρου για τα εγκλήματα οικονομικών και επιχειρηματικών κύκλων, για παράδειγμα: υπεξαιρέσεις, φοροδιαφυγή, οικονομικές απάτες, κατάχρηση εξουσίας, αθέμιτος ανταγωνισμός μεταξύ επιχειρήσεων. Οι πράξεις αυτές δεν είχαν χαρακτηρισθεί ως εγκλήματα εξαιτίας της πολιτικής ισχύος των δραστών. Ο σκοτεινός αριθμός είναι μεγάλος σε αυτές τις περιπτώσεις. Ο Sutherland εξέτασε τις παρανομίες των 70 μεγαλύτερων επιχειρήσεων των ΗΠΑ (1940,1949) για να θεμελιώσει την ερμηνεία του φαινομένου της οικονομικής εγκληματικότητας σε 2 βάσεις: αρχικά στο άμεσο περιβάλλον του δράστη, που προκύπτει η θεωρία των διαφορικών συγχρωτισμών και στον ευρύτερο κοινωνικό περίγυρο που προκύπτει η θεωρία της κοινωνικής αποδιοργάνωσης.[2]
Από την εποχή του Sutherland η έννοια αυτή έχει διευρυνθεί. Μιλάμε πια για «επαγγελματικές παρεκκλίσεις» δηλαδή για δραστηριότητες που παραβιάζουν τον κώδικα δεοντολογίας κάθε επαγγέλματος. Οι παρεκκλίνουσες συμπεριφορές λευκού κολάρου δεν έχουν αναχθεί σε εγκλήματα και στιγματισθεί από την κοινή γνώμη, είτε λόγω της λεπτότητας και του ακαθόριστου των εκδηλώσεων τους, είτε λόγω της κοινωνικής θέσης των δραστών τους.[3]
Όσον αφορά την ποινή των εγκλημάτων αυτών, σύμφωνα με έρευνες, διαπιστώθηκε ότι οι κατώτερες κοινωνικο-οικονομικές τάξεις καταδικάζονταν για απλές και βίαιες προσβολές κατά της ιδιοκτησίας και αντιμετώπιζαν ποινές φυλάκισης (και επικουρικά αναστολές υπό όρους). Ενώ ανώτερες κοινωνικο-οικονομικές τάξεις π.χ. διευθυντικά στελέχη, καταδικάζονταν για δόλια αδικήματα σχετικά με την επαγγελματική δραστηριότητα και τους επιβάλλονταν, κύρια, χρηματικά πρόστιμα και επικουρικά φυλακίσεις με αναστολή.[4]
———————————-
[1] Ζαραφωνίτου, Χριστίνα. Εμπειρική εγκληματολογία. – 2η έκδ. – Αθήνα: Νομική Βιβλιοθήκη, 2006.
[2] Ηλίας Δασκαλάκης, Η εγκληματολογία της κοινωνικής αντίδρασης, Παραδόσεις. Αθήνα-Κομοτηνή: Νομικές εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα, 1985.
[3] Φαρσεδάκης, Ιάκωβος Ι. Στοιχεία εγκληματολογίας. Αθήνα : Νομική Βιβλιοθήκη, 2007.
[4] Ζαραφωνίτου, Χριστίνα. Εμπειρική εγκληματολογία. – 2η έκδ. – Αθήνα: Νομική Βιβλιοθήκη, 2006.
