Δημοσιεύθηκαν δύο νέες εκθέσεις σχετικά με την εκπαίδευση στην Ευρώπη. Η έκθεση του ΟΟΣΑ για το 2017 με τίτλο «Εκπαίδευση με μια ματιά: δείκτες του ΟΟΣΑ» και η έκθεση του Ευρωπαϊκού Φορέα για την Ειδική Αγωγή και την Ενταξιακή Εκπαίδευση (ESNIE) για την «Ενταξιακή Εκπαίδευση για εκπαιδευόμενους με αναπηρίες» που παρέχουν πληθώρα δεδομένων και αναλύσεων σχετικά με τις βασικές πτυχές που σχετίζονται με την εκπαίδευση σε χώρες της Ε.Ε και όχι μόνο.
Βασιζόμενες σε διάφορες πηγές εκπαιδευτικών δεδομένων, οι μελέτες αναφέρουν την πρόοδο που σημειώθηκε σε μια σειρά δεικτών, τις τρέχουσες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν τα εκπαιδευτικά συστήματα και τις προοπτικές για το μέλλον της εκπαίδευσης στην Ευρώπη. Ένας από τους τομείς εστίασης και στις δύο μελέτες είναι το θέμα της Εκπαίδευσης και Φροντίδας κατά την Πρώιμη Παιδική Ηλικία (Early Childhood Education and Care).
Εστίαση στα ποσοστά συμμετοχής στην Εκπαίδευση και Φροντίδα κατά την Πρώιμη Παιδική Ηλικία
Η έκθεση του ΟΟΣΑ παρέχει μια συνολική εικόνα των ομοιοτήτων και των διαφορών μεταξύ των δεικτών των συστημάτων της προσχολικής εκπαίδευσης και φροντίδας ανά τον κόσμο. Ένα σύνολο ευρημάτων επικεντρώνεται σε ζητήματα που σχετίζονται με τα ποσοστά συμμετοχής στην προσχολική εκπαίδευση. Δεδομένου ότι οι γονείς είναι όλο και περισσότερο πιθανό να βρίσκονται στο εργατικό δυναμικό και η οικονομική ευημερία εξαρτάται από την ύπαρξη υψηλού ποσοστού απασχόλησης του πληθυσμού, η εκπαίδευση κατά την πρώιμη παιδική ηλικία έχει καταστεί πολιτική προτεραιότητα σε πολλές χώρες.
Σε όλες τις χώρες του ΟΟΣΑ που είναι μέλη της ΕΕ (ΕΕ22), το 90% των παιδιών ηλικίας τεσσάρων ετών εγγράφονται στην προσχολική και πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Το ποσοστό αυτό είναι τρεις ποσοστιαίες μονάδες υψηλότερο από τον μέσο όρο του ΟΟΣΑ. Ωστόσο, τα ποσοστά συμμετοχής ποικίλλουν σημαντικά ακόμη και εντός των μελών της ΕΕ, από 98% ή περισσότερο των παιδιών που συμμετέχουν στην προσχολική/πρωτοβάθμια εκπαίδευση στο Βέλγιο, τη Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο, σε λιγότερο από 50% στην Ελλάδα.
Εκτός από τη διατήρηση των γονέων στην απασχόληση, η σπουδαιότητα της παροχής της πρώιμης εκπαίδευσης οφείλεται επίσης στα βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα οφέλη για τα παιδιά. Σύμφωνα με την έκθεση του ΟΟΣΑ, η παρακολούθηση υψηλής ποιότητας προσχολικής εκπαίδευσης αποδείχθηκε ότι σχετίζεται με θετικές επιπτώσεις στα μετέπειτα στάδια της ζωής των παιδιών. Στην παρούσα έκθεση, η Εκπαίδευση και Φροντίδα κατά την Πρώιμη Παιδική Ηλικία υψηλής ποιότητας χαρακτηρίζεται από χαμηλότερο ποσοστό παιδιών ανά εκπαιδευτικό και υψηλότερες δημόσιες δαπάνες ανά παιδί στο προσχολικό επίπεδο.
Ειδικότερα, η ανάλυση των εκπαιδευτικών αποτελεσμάτων των παιδιών ηλικίας 15 ετών από το Διεθνές Πρόγραμμα για την Αξιολόγηση των Μαθητών (PISA) του ΟΟΣΑ του 2015, δείχνει ότι η αναφερόμενη ποιότητα παροχής εκπαίδευσης και η διάρκεια της παραμονής σε παιδικό περιβάλλον πρώιμης μάθησης συνδέεται με τη μακροπρόθεσμη εκπαιδευτική και ευρύτερη επιτυχία των παιδιών.
Η παροχή υψηλής ποιότητας απαραίτητη για τα θετικά οφέλη της πρώιμης εκπαίδευσης
Η έκθεση του EASNIE που ανέθεσε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο υπογραμμίζει επίσης την ανάγκη εκπαιδευτικών συστημάτων να παρέχουν υψηλής ποιότητας εκπαίδευση σε όλους τους μαθητές. Η μελέτη διαπίστωσε ότι τα παιδιά με αναπηρίες είναι πολύ πιο πιθανό να απομακρυνθούν από το κύριο εκπαιδευτικό σύστημα. Οι δείκτες υποδηλώνουν ότι το ζήτημα αυτό προκύπτει επειδή οι σημερινές δημογραφικές και πληθυσμιακές διακυμάνσεις σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες επηρεάζουν αρνητικά την συμμετοχή πολλών ομάδων κινδύνου, ιδιαίτερα εκείνων με αναπηρίες, σε όλες τις μορφές εκπαίδευσης.
Όπως επισημάνθηκε προηγουμένως, η ποιότητα της παροχής προσχολικής εκπαίδευσης έχει μεγάλη σημασία για τα μακροπρόθεσμα εκπαιδευτικά και κοινωνικά αποτελέσματα των παιδιών. Στην έκθεση του ΟΟΣΑ εξετάζονται οι αναλογίες των παιδιών προς εκπαιδευτικούς προσχολικής εκπαίδευσης, προκειμένου να προσδιοριστούν οι πόροι που διατίθενται για την εκπαίδευση στον τομέα αυτό. Οι αναλογίες παιδιών-εκπαιδευτικών υπολογίζονται διαιρώντας τον αριθμό των παιδιών πλήρους φοίτησης σε ένα συγκεκριμένο επίπεδο εκπαίδευσης με τον αριθμό των καθηγητών πλήρους απασχόλησης στο ίδιο επίπεδο, όπου οι χαμηλότερες αναλογίες συνδέονται συνήθως με καλύτερα μαθησιακά αποτελέσματα.
Οι χώρες του ΟΟΣΑ της Ε.Ε έχουν κατά μέσο όρο 11 παιδιά για κάθε μεμονωμένο μέλος του προσωπικού προσχολικής εκπαίδευσης, υποδεικνύοντας χαμηλότερη αναλογία παιδιών προς εκπαιδευτικό από τον μέσο όρο του ΟΟΣΑ (13 παιδιά). Ωστόσο, όταν λαμβάνεται υπόψη όλο το προσωπικό επαφής (π.χ. βοηθοί καθηγητών), ο μέσος όρος “παιδί προς προσωπικό” του ΟΟΣΑ μειώνεται στα 11 παιδιά. Για τις χώρες τις ΕΕ ο μέσος όρος παραμένει αμετάβλητος και ισούται με 11 παιδιά. Ωστόσο, οι δείκτες παιδιών-προσωπικού είναι μόνο ένα μέτρο της ποιότητας της προσχολικής εκπαίδευσης και φροντίδας. Πρέπει επίσης να ληφθεί υπόψη η έκταση της χρηματοδότησης, ο τρόπος κατανομής και ο αντίκτυπός της στην ποιότητα της παροχής.
Επάρκεια της χρηματοδότησης της πρώιμης εκπαίδευσης
Όπως αναφέρεται στην έκθεση του ΟΟΣΑ, ο μέσος όρος των δαπανών (ως ποσοστό του ΑΕΠ) για τα εκπαιδευτικά ιδρύματα πρώιμης παιδικής ηλικίας είναι για τις χώρες της ΕΕ (0,8%) ίσος με τον μέσο όρο του ΟΟΣΑ. Αυτό συμβαίνει παρότι τα έθνη της ΕΕ απασχολούν πιο καταρτισμένους εκπαιδευτικούς. Ωστόσο, οι δημόσιες δαπάνες για την προσχολική εκπαίδευση είναι σχετικά χαμηλές σε σύγκριση με τις δαπάνες για την πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Οι μέσες δαπάνες των χωρών της ΕΕ για την πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση είναι 1,4% και 2,1% του ΑΕΠ αντίστοιχα.
Η έκθεση του ΟΟΣΑ διαπιστώνει επίσης ότι η αναλογία των παιδιών που εγγράφονται σε ιδιωτικά ιδρύματα προσχολικής εκπαίδευσης είναι σημαντικά μεγαλύτερη από εκείνη των παιδιών στην ιδιωτική πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Αυτό υποδηλώνει ότι η τρέχουσα ποσότητα ή / και ποιότητα των δημόσιων χρηματοδοτούμενων θέσεων πρώιμης εκπαίδευσης δεν ικανοποιεί τη ζήτηση των γονέων, οι οποίοι στρέφονται προς ιδιωτικούς φορείς. Κατά μέσο όρο, σε όλες τις χώρες της ΕΕ, το 25% των μικρών παιδιών λαμβάνουν παροχή προσχολικής εκπαίδευσης και φροντίδας από ιδιωτικά ιδρύματα.
Προώθηση της γνώσης σχετικά με τις πρώιμες μαθησιακές εμπειρίες και τα περιβάλλοντα μάθησης των παιδιών
Το ευρύτερο έργο του ΟΟΣΑ για την ανάπτυξη δεδομένων της Εκπαίδευσης και Φροντίδας κατά την Πρώιμη Παιδική Ηλικία που να παρέχουν τη βάση για μελλοντική ανάλυση της εκπαίδευσης και τι προσφέρει περισσότερο στα μικρά παιδιά περιλαμβάνει:
- τη Διεθνή μελέτη για την πρώιμη μάθηση και την ευημερία των παιδιών (IELS), η οποία στοχεύει στην παροχή πληροφοριών στους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής και στους επαγγελματίες σε εθνικό και διεθνές επίπεδο σχετικά με παράγοντες που βελτιώνουν τις πρώιμες μαθησιακές εμπειρίες των παιδιών και υποστηρίζουν την ανάπτυξή τους και τη γενική ευημερία τους. Η μελέτη βρίσκεται σήμερα σε δοκιμαστική φάση σε τρεις χώρες, με τα αποτελέσματα της να αναμένεται να δημοσιευθούν το 2020.
- η Διεθνής Έρευνα Εκκίνησης Ισχυρής Διδασκαλίας και Εκμάθησης (TALIS Starting Strong Survey), η οποία θα παράσχει ευρήματα σχετικά με τα περιβάλλοντα της πρώιμης παιδικής ηλικίας από την οπτική των επαγγελματιών παιδικής φροντίδας και εκπαίδευσης. Η μελέτη βασίζεται στη διεθνή έρευνα διδασκαλίας και μάθησης του ΟΟΣΑ (TALIS) και αποσκοπεί στην ενημέρωση των πολιτικών συζητήσεων σχετικά με την οργάνωση της εργασίας του προσωπικού και τη συνολική ποιότητα του εργατικού δυναμικού στο περιβάλλον της προσχολικής εκπαίδευσης. Η δοκιμή πεδίου για τη μελέτη αυτή ολοκληρώθηκε σε εννέα χώρες το 2017, με την κύρια έρευνα να έχει προγραμματιστεί για το 2018 και την ανάλυση και υποβολή εκθέσεων το 2019.
H Ευρωπαική Πλατφόρμα για την Επένδυση στα παιδιά (EPIC) συμβάλλει επίσης στις συζητήσεις σχετικά με την παροχή υπηρεσιών προσχολικής εκπαίδευσης
Τα τελευταία χρόνια έχουν κυκλοφορήσει αρκετά ενημερωτικά δελτία πολιτικής της EPIC (European Platform for Investing in Children) που εστιάζουν σε θέματα που σχετίζονται με την προσχολική εκπαίδευση:
- To Quality and impact of Centre-based Early Childhood Education and Care εξέτασε μια σειρά δεικτών που συνδέονται με την ποιότητα της Εκπαίδευσης και Φροντίδας κατά την Πρώιμη Παιδική Ηλικία, με έμφαση στην κατανόηση του τρόπου με τον οποίο οι συγκεκριμένοι δείκτες ποιότητας σχετίζονται με τις βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες επιπτώσεις.
- Early Childhood Education and Care (ECEC) and its long-term effects on educational and labour market outcomes
- To Breaking the cycle of disadvantage εξέτασε τη συσχέτιση μεταξύ της προσχολικής εκπαίδευσης και της μετάβασης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση στην Ευρώπη.
- To The role of the European Social Fund in supporting childcare provision in the EU προσφέρει ορισμένα πρακτικά παραδείγματα χρήσης της χρηματοδότησης της ΕΕ για την επέκταση της παροχής της προσχολικής εκπαίδευσης και φροντίδας.
Μετάφραση / Επιμέλεια: Ελένη Τομπέα
Πηγή: ec.europa.eu
socialpolicy.gr
