Προσδιορίζοντας τις πρακτικές που βλάπτουν τις γυναίκες και τα κορίτσια και υπονομεύουν την ισότητα

Κάθε μέρα, εκατοντάδες χιλιάδες κορίτσια σε ολόκληρο τον κόσμο υπόκεινται σε πρακτικές που τα βλάπτουν σωματικά ή ψυχολογικά, ή και τα δύο, με πλήρη γνώση και συναίνεση των οικογενειών, φίλων και κοινοτήτων τους.

Οι πρακτικές αυτές μειώνουν και περιορίζουν την ικανότητα τους να συμμετέχουν πλήρως στην κοινωνία και να αναπτύξουν πλήρως το δυναμικό τους. Η επίπτωση αυτή εξαπλώνεται σε όλο το φάσμα της κοινωνίας και ενισχύει τα ίδια τα έμφυλα στερεότυπα και τις ανισότητες που δημιούργησαν εξαρχής τις επιβλαβείς αυτές πρακτικές.

Οι τρεις ευρέως διαδεδομένες επιβλαβείς πρακτικές είναι ο Ακρωτηριασμός των Γυναικείων Γεννητικών Οργάνων, ο Παιδικός Γάμος και η Προτίμηση Αρσενικών Παιδιών.

Η πανδημία του COVID-19 εντείνει τους κινδύνους

Η έκθεση για την Κατάσταση του Παγκόσμιου Πληθυσμού 2020 (The State of World Population) από το Ταμείο των Ηνωμένων Εθνών για τον Πληθυσμό (UNFPA) συντάχθηκε κατά τη διάρκεια των αρχικών σταδίων της πανδημίας.

Υπάρχουν λιγοστά στοιχεία για το πως η τρέχουσα πανδημία του COVID-19 επηρεάζει την άσκηση των επιβλαβών πρακτικών σε ολόκληρο τον κόσμο, παρόλα αυτά υπάρχουν ήδη ορισμένες βεβαιότητες: Πρώτον, προγράμματα σχεδιασμένα για τον τερματισμό των παιδικών γάμων και της πρακτικής του FGM (Female Genital Mutilation) αντιμετωπίζουν σοβαρές καθυστερήσεις στην εφαρμογή τους. Δεύτερον, οι οικονομικές αναταραχές που σχετίζονται με την πανδημία αυξάνουν την ευαλωτότητα των κοριτσιών σε επιβλαβείς μηχανισμούς αντιμετώπισης προβλημάτων, περιλαμβάνοντας αυτές τις επιβλαβείς πρακτικές.

Μια σχετική ανάλυση από τους UNFPA, Avenir Health, Johns Hopkins University (ΗΠΑ) και Victoria University (Αυστραλία) εξέτασε τις πιθανές επιπτώσεις των αναταραχών που σχετίζονται με την πανδημία και στις δύο παραπάνω πρακτικές. Εάν η πανδημία προκαλέσει μια καθυστέρηση δύο ετών στα προγράμματα πρόληψης κατά του FGM, οι ερευνητές προέβλεψαν πως θα προκύψουν δύο εκατομμύρια ακρωτηριασμοί γυναικείων γεννητικών οργάνων μέσα στην επόμενη δεκαετία, κάτι που διαφορετικά θα είχε αποτραπεί.

Εάν η πανδημία προκαλέσει κατά μέσο όρο μια καθυστέρηση ενός έτους στις παρεμβάσεις για τον τερματισμό των παιδικών γάμων, θεωρήθηκε ως συντηρητική εκτίμηση, πως περίπου 7.4 εκατομμύρια περισσότεροι παιδικοί γάμοι προβλέπεται να προκύψουν μέσα στην επόμενη δεκαετία, που διαφορετικά θα μπορούσαν να είχαν αποτραπεί. Επιπλέον, η οικονομική ύφεση που προκάλεσε η πανδημία προβλέπεται να οδηγήσει σε περίπου 5.6 εκατομμύρια παιδικούς γάμους μεταξύ του 2020 και του 2030. Συνεπώς, η συνολική επίπτωση της πανδημίας του COVID-19  προβλέπεται να οδηγήσει σε επιπλέον 13 εκατομμύρια παιδικούς γάμους.

Ακρωτηριασμός Γυναικείων Γεννητικών Οργάνων

Female genital mutilation (FGM):  μια επεμβατική διαδικασία που εμπεριέχει τον μερικό ή ολικό ακρωτηριασμό των γυναικείων εξωτερικών γεννητικών οργάνων ή άλλες βλάβες στα γυναικεία γεννητικά όργανα για μη ιατρικούς λόγους. Η διαδικασία εκτελείται κυρίως σε νεαρά κορίτσια μεταξύ της βρεφικής ηλικίας και της ηλικίας των 15 ετών.

200 εκατομμύρια γυναίκες και κορίτσια που ζουν σήμερα έχουν υποστεί τις επιπτώσεις του FGM.

Ιατρικοποίηση

Η εμπλοκή παρόχων υπηρεσιών υγείας αυξάνεται όλο και περισσότερο για την εκτέλεση “ιατρικών” FGM, με την ιατρικοποίηση να θεωρείται μια μέθοδος μείωσης της βλάβης. Ακόμη όμως και αν η διαδικασία εκτελείται σε ένα αποστειρωμένο περιβάλλον από έναν πάροχο υπηρεσιών υγείας, η πρακτική του FGM δεν θα είναι ποτέ “ασφαλής”. Υπάρχει πάντα ο άμεσος κίνδυνος επιπτώσεων στην υγεία αλλά και αργότερα στη ζωή.

Περίπου 52 εκατομμύρια γυναίκες και κορίτσια έχουν υποστεί την πρακτική του FGM, με την διαδικασία να εκτελείται από γιατρούς, νοσηλευτικό ή μαιευτικό προσωπικό. 

Υπό οποιεσδήποτε συνθήκες, ο ακρωτηριασμός των γυναικείων γεννητικών οργάνων παραβιάζει τα ανθρώπινα δικαιώματα και την ιατρική δεοντολογία. 

4.1 εκατομμύρια γυναίκες και κορίτσια βρίσκονται σε κίνδυνο να υποστούν FGM φέτος. 

Παιδικοί Γάμοι

Αυτή η επιβλαβής πρακτική συνήθως επιβάλλεται σε κορίτσια από τα μέλη της οικογένειας τους, της κοινότητας ή της κοινωνίας γενικά,  ανεξάρτητα εάν το θύμα παρέχει, ή είναι ικανό να παρέχει, πλήρη, ελεύθερη και επιγνώσει συναίνεση.

Οι παιδικοί γάμοι έχουν απαγορευτεί σχεδόν παγκοσμίως, όμως εξακολουθούν να συμβαίνουν 33.000 φορές την ημέρα, κάθε μέρα, σε ολόκληρο τον κόσμο, ξεπερνώντας τα όρια χωρών, πολιτισμών, θρησκειών και εθνικοτήτων.

Προς αγορά και πώληση

Οι παιδικοί γάμοι αποτελούν συνήθως συναλλαγή, με τα κορίτσια να παντρεύονται ένα σύζυγο για να μετατεθεί το βάρος ή να διασφαλιστεί η υπόσχεση της φροντίδας τους. Σε περίπτωση προίκας ή bride price (έδνο), αυτές οι συναλλαγές  είναι ξεκάθαρες και οικονομικές εξ αρχής.

Αυτές οι πρακτικές είναι περισσότερο διαδεδομένες μεταξύ των φτωχών με χαμηλό επίπεδο μόρφωσης, και επιδεινώνονται σε καιρούς κρίσεων και εκτοπισμού. Ενισχύουν και συνεισφέρουν σε υψηλότερο επιπολασμό παιδικών γάμων διότι τα νεαρά κορίτσια “κερδίζουν” υψηλότερες τιμές ως νύφες ή  “απαιτούνται” για αυτά μικρότερες προίκες – μια νεότερη γυναίκα ή κορίτσι θεωρούνται πολυτιμότερες γιατί έχουν περισσότερα χρόνια μπροστά τους για να τεκνοποιήσουν και να προσφέρουν οικιακές υπηρεσίες.

Αυτές οι πρακτικές έχουν απαγορευτεί στις περισσότερες χώρες, όμως η επιβολή των απαγορεύσεων είναι δύσκολη.

650 εκατομμύρια κορίτσια και γυναίκες σήμερα, παντρεύτηκαν όταν ήταν ακόμα παιδιά.

Προτίμηση Αρσενικών Παιδιών

Όταν τα αγόρια εκτιμώνται περισσότερο από τα κορίτσια, η πίεση για απόκτηση γιου είναι μεγάλη. Η προτίμηση αρσενικών παιδιών μπορεί να είναι τόσο έντονη ώστε τα ζευγάρια να προσπαθούν με κάθε τρόπο να αποφύγουν να γεννήσουν ένα κορίτσι ή να αποτύχουν να φροντίσουν για την υγεία και την ευημερία της κόρης που μπορεί να έχουν ήδη, προς όφελος του γιου τους.

Έμφυλα Mεροληπτική Προγεννητική Επιλογή Φύλου: ο τερματισμός της εγκυμοσύνης όταν έχει προσδιοριστεί το γυναικείο φύλο στο έμβρυο, ή προεμφυτευτικός προσδιορισμός και επιλογή φύλου, ή  “διαλογή σπέρματος” για εξωσωµατική γονιµοποίηση. 

Μεταγεννητική επιλογή φύλου : προσδιοριζόμενη από τους πολλούς θανάτους θηλυκών βρεφών και μικρών κοριτσιών, που αντικατοπτρίζει τη συνεχόμενη διάκριση και παραμέληση των θηλυκών παιδιών. 

140 εκατομμύρια ζωές κοριτσιών υπολογίζεται πως έχουν χαθεί. 

Έμφυλη Ανισότητα: Η ρίζα του προβλήματος

Οι επιβλαβείς πρακτικές διαιωνίζουν την κυριαρχία των αντρών επί των γυναικών, των αγοριών επί των κοριτσιών. Αφορούν στην πρόσδοση λιγότερης αξίας στις γυναίκες και τα κορίτσια. Όμως, οι επιβλαβείς αυτές πρακτικές δεν ενισχύουν απλώς την γυναικεία υποταγή – αποτελούν τα “εργαλεία” ελέγχου επί της σεξουαλικότητας και γονιμότητας των γυναικών.

Πηγή: unfpa.org / State of the Worlds Population 2020

Απόδοση/Επιμέλεια: Τομπέα Ελένη

socialpolicy.gr