Η παγκόσμια μάχη με την πανδημία της COVID-19 επικεντρώθηκε για μεγάλο διάστημα στην υγειονομική κρίση που αυτή προκάλεσε. Όσο η αντιμετώπιση της πανδημίας προχωράει και η κατάσταση έκτακτης ανάγκης στον τομέα της υγείας υποχωρεί, αρχίζουν να διαφαίνονται οι σοβαρότατες επιπτώσεις σε κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο.
Σύμφωνα με την έρευνα της diaNEOsis, μια μορφή “κανονικότητας” επιστρέφει ήδη σε κάποιες πτυχές της κοινωνικής και οικονομικής δραστηριότητας [i]. Τι σημαίνει όμως αυτή η κανονικότητα στη νέα εποχή που ανοίγεται μετά τον κορονοϊό και είναι η ίδια για όλους τους ανθρώπους στην Ελλάδα; Το Πρώτα το Παιδί εκφράζει τη μεγάλη του ανησυχία για τα κατάλοιπα της πανδημίας στα παιδιά και τις οικογένειες που ζουν στο όριο της φτώχειας ή κάτω από αυτό.
COVID-19 και Φτώχεια
Η πανδημία αποτέλεσε ιστορικό σημείο καμπής για την παγκόσμια οικονομία που ήρθε αντιμέτωπη με τη χειρότερη, εν καιρώ ειρήνης, ύφεση των τελευταίων 100 ετών, καθώς το παγκόσμιο ΑΕΠ εκτιμάται ότι κατέγραψε ιστορική πτώση 3,5%. Η ελληνική οικονομία επλήγη βαρύτατα σε σχέση με άλλες χώρες της ΕΕ, και το 2020 η ύφεση ανήλθε σε 8,2% [ii].
Μάλιστα, φαίνεται πως ο φόβος που προκαλεί η ανεργία και η οικονομική δυσπραγία, που εκθέτει μεγάλο μέρος του πληθυσμού σε κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού, είναι μεγαλύτερος από τον φόβο που προκαλεί η ίδια η πανδημία. [iii] Ειδικά για τα παιδιά στην Ελλάδα, ο κίνδυνος φτώχειας στις ηλικίες 0-17 ετών ανέρχεται σε 21,4% (αύξηση κατά 0,3 ποσοστιαίες μονάδες σε σχέση με το 2019). [iv]
Το Πρώτα το Παιδί, εργάζεται με τις πλέον ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, παρέχοντας βοήθεια στους τομείς της διατροφής, εκπαίδευσης και ιατρικής φροντίδας, με παράλληλη ενίσχυση της ψυχικής υγείας μέσω συμβουλευτικής. Κάθε ένας από τους παραπάνω τομείς, επλήγη βαρύτατα από την πανδημία.
COVID-19 και Διατροφή
Η αναγκαστική διακοπή του προγράμματος σχολικών γευμάτων «Γεύμα στο Σχολείο» τον Μάρτιο του 2020, στέρησε σε χιλιάδες παιδιά την πρόσβαση σε υγιεινά, καθημερινά σχολικά γεύματα. Η καλή κατάσταση θρέψης αποτελεί πλεονέκτημα για τα άτομα που διατρέχουν κίνδυνο λοίμωξης COVID-19, τόσο σε επίπεδο πρόληψης, όσο και θεραπείας. Τα άτομα με χαμηλό οικονομικό εισόδημα εντάσσονται στις ομάδες υψηλού κινδύνου, εξαιτίας της ελλιπούς διατροφής τους, αφού είναι πιθανότερο να έχουν πιο αδύναμο ανοσοποιητικό σύστημα. [v] Με τις ήδη υπάρχουσες κοινωνικές και οικονομικές ανισότητες να διευρύνονται εξαιτίας της πανδημίας, και τους ανέργους να καθηλώνονται σε κατάσταση ανεργίας, [vi] η επαρκής πρόσληψη ποιοτικής τροφής για τα παιδιά που ανήκουν σε οικονομικά ασθενέστερες οικογένειες γίνεται ακόμη δυσκολότερη.
Το Πρώτα το Παιδί, ενισχύει τις οικογένειες που βοηθά με τακτικές αποστολές τροφίμων υψηλής διατροφικής αξίας, μετά από αξιολόγηση των διατροφικών αναγκών κάθε παιδιού από διατροφολόγο. Μέχρι σήμερα, η οργάνωση έχει προσφέρει πάνω από 7.500 γεύματα στα παιδιά των οικογενειών που βοηθά.
COVID-19 και Εκπαίδευση
Παγκοσμίως, πάνω από 1,6 δις μαθητές και μαθήτριες μέσα στο 2020 επηρεάστηκαν από το κλείσιμο των σχολείων εξαιτίας της πανδημίας. Η πρόσβαση στην εξ’ αποστάσεως εκπαίδευση δεν ήταν ισότιμη εξαιτίας του ψηφιακού χάσματος και περίπου το 30% του μαθητικού πληθυσμού παγκόσμια, έμεινε εκτός της εκπαιδευτικής διαδικασίας για μήνες, με τους πλέον ευάλωτους πληθυσμούς να επηρεάζονται πιο αρνητικά από την κατάσταση. [vii]
Στην Ελλάδα, οι συνθήκες εκπαίδευσης στην πανδημία επιβάρυναν την ήδη χαμηλή απόδοση των Ελλήνων μαθητών στο σχολείο, ενώ το παρατεταμένο κλείσιμο των σχολείων ενδέχεται να αναζωπυρώσει το φαινόμενο της σχολικής διαρροής. [viii] Η τηλεκπαίδευση δυσκόλεψε ακόμη περισσότερο τις οικογένειες. Πριν την έναρξη της πανδημίας, το 2019, ένα στα πέντε νοικοκυριά δεν είχε πρόσβαση στο Ίντερνετ. [ix] Σε νέα έρευνα που πραγματοποιήθηκε μεταξύ Οκτωβρίου και τέλος Νοεμβρίου του 2020, διαπιστώθηκε ότι μόλις το 24% των μαθητών μπόρεσε να λάβει μέρος σε ένα σταθερό πρόγραμμα τηλεκπαίδευσης από το σχολείο του και να καλύψει πλήρως την ύλη. [x]
Οι ανισότητες στην πρόσβαση και την ουσιαστική συμμετοχή σε κάθε μορφής εκπαίδευση, επηρεάζουν περισσότερο τα παιδιά από οικογένειες με χαμηλό εισόδημα. Ο καθηγητής Μεγήρ, από το Πανεπιστήμιο Γέιλ, τονίζει ότι: “Η φτώχεια, που σχετίζεται με κακή διατροφή και πολύ λιγότερες ευκαιρίες για πνευματική διέγερση, οδηγεί σε μόνιμα γνωστικά ελλείμματα, που είναι δύσκολο να αντιστραφούν αργότερα στη διάρκεια του παραδοσιακού σχολικού συστήματος. Αυτό οδηγεί σε καλά τεκμηριωμένες ανισότητες στο ανθρώπινο κεφάλαιο, και έτσι διαιωνίζει τις κοινωνικοοικονομικές ανισότητες και τη φτώχεια από γενιά σε γενιά.” [xi]
Το Πρώτα το Παιδί πρόσφερε σε όλα τα παιδιά των οικογενειών που ενισχύει τον απαραίτητο τεχνολογικό εξοπλισμό και πρόσβαση στο διαδίκτυο, για να μη χαθεί καμία διδακτική ώρα, έχοντας καλύψει πάνω από 1600 ώρες σχολικής τηλεκπαίδευσης και πάνω από 160 ώρες μαθημάτων ξένων γλωσσών.
COVID-19 και Ιατρική Φροντίδα
Το ήδη επιβαρυμένο σύστημα υγείας της Ελλάδας, που είχε πληγεί από τις πολιτικές λιτότητας των τελευταίων ετών , δέχθηκε ακόμη μεγαλύτερη πίεση στη διάρκεια της πανδημίας. Παρότι το επείγον της πανδημίας υποχωρεί σταδιακά, αναμένεται περαιτέρω επιβάρυνση του δημόσιου συστήματος υγείας τον επόμενο καιρό, αφού σε παγκόσμια κλίμακα, σύμφωνα με τον ΠΟΥ, πολλά από τα ιατρικά ραντεβού ρουτίνας και εξετάσεις ακυρώθηκαν. [xii]
Στην Ελλάδα, ο Πρόεδρος της Ελληνικής Παιδιατρικής Εταιρείας δήλωσε τον Μάρτιο του 2021 ότι η πανδημία της COVID-19 έφερε ανησυχητικά κενά στα εμβόλια ρουτίνας παιδιών και εφήβων. Σε σχέση με τον βασικό εμβολιασμό ρουτίνας, στο πρώτο lockdown (Μάρτιος – Απρίλιος 2020) μόνο το 20% των παιδιών μικρότερων των 18 μηνών εμβολιάστηκε, ενώ στα παιδιά ηλικίας άνω των 4 ετών και τους εφήβους, τα ποσοστά σχεδόν μηδενίστηκαν. Στο δεύτερο lockdown το Νοέμβριο του 2020, τα ποσοστά στα παιδιά κάτω των 18 μηνών μειώθηκαν και πάλι κατά 17-20%, ενώ στα μεγαλύτερα παιδιά και τους εφήβους μειώθηκαν κατά 40% Τα κενά αυτά, μπορεί να προκαλέσουν αναζωπύρωση σε ξεχασμένα λοιμώδη νοσήματα, όπως ιλαρά, κοκκύτης, μηνιγγίτιδα, με ιδιαίτερα έντονο πρόβλημα για τη μηνιγγίτιδα Β. [xiii]
Το Πρώτα το Παιδί, έχει προσφέρει πάνω από 40 ιατρικά ραντεβού στα παιδιά που ωφελεί, ώστε κάθε πιθανό πρόβλημα να εντοπιστεί και να διαγνωστεί έγκαιρα και αποτελεσματικά και φροντίζει για την ομαλή συνέχιση των εμβολιασμών τους και την έγκαιρη χορήγηση του εμβολίου κατά της μηνιγγίτιδας Β.
COVID-19 και Ψυχική Υγεία
Σύμφωνα με όλα τα δεδομένα τα παιδιά δεν αρρωσταίνουν βαριά από τον κορονοϊό, γνωρίζουν όμως βαρύτατες επιπτώσεις στην ψυχική τους υγεία εξαιτίας του εγκλεισμού. Σε έρευνα παγκόσμιας κλίμακας, το 17% των παιδιών ανέφερε ότι παρουσίασε μεγάλη επιδείνωση του στρες. Στο 24% των παιδιών αυξήθηκε πολύ η αίσθηση της μοναξιάς, ενώ όσον αφορά τον θυμό, 21,5% των συμμετεχόντων παιδιών παρουσίασαν επιδείνωση συγκριτικά με ανάλογο διάστημα πριν από την πανδημία.[xiv] Στην Ελλάδα, περίπου το 1/3 των οικογενειών αντιμετωπίζουν τις αρνητικές επιπτώσεις που δημιούργησαν τα περιοριστικά μέτρα, ενώ η ανεργία, οι αυξανόμενες οικογενειακές συγκρούσεις, ο αποκλεισμός από τη δυνατότητα τηλεργασίας και η επιδεινούμενη ψυχολογική υγεία του γονέα συσχετίζονταν σημαντικά με τις αρνητικές επιπτώσεις στην ψυχική υγεία των παιδιών. [xv]
Ενδιαφέρον παρουσιάζουν και τα ευρήματα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με την επιδείνωση στις υφιστάμενες ανισότητες μεταξύ γυναικών και ανδρών σε όλους σχεδόν τους τομείς της ζωής. Συγκεκριμένα, τα κράτη μέλη κατέγραψαν αύξηση της ενδοοικογενειακής βίας, πρωτοφανή αύξηση του φόρτου εργασίας και των προκλήσεων για την ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής και περισσότερες δυσκολίες επανένταξης στην αγορά εργασίας κατά τη διάρκεια της μερικής ανάκαμψης στις γυναίκες.[xvi]
Το Πρώτα το Παιδί στηρίζει τους γονείς, έχοντας πραγματοποιήσει πάνω από 70 συνεδρίες συμβουλευτικής, ενώ εργάζεται κατά πλειοψηφία με μονογονεϊκές οικογένειες, όπου οι μόνες μητέρες χρειάστηκε να αντιμετωπίσουν πολλαπλασιασμένες τις συνέπειες της πανδημίας.
Ο ψυχολόγος της οργάνωσης και συνιδρυτής, Ανέστης Μποζογλανιάν, αναφέρει:
«Παρατηρούμε όλους αυτούς τους μήνες τις επιπτώσεις του εγκλεισμού και των οικονομικών συνεπειών της πανδημίας στην ψυχική υγεία των παιδιών και των γονέων. Τα παιδιά παρουσίασαν αυξημένο στρες, ευερεθιστότητα και θυμό, ενώ οι εντάσεις και οι συγκρούσεις στην οικογένεια αυξήθηκαν κατά πολύ. Οι γονείς προσπαθούσαν από τη μία να διαχειριστούν τις μεταπτώσεις στην ψυχολογική κατάσταση των παιδιών τους και να βρουν τρόπους να τα απασχολήσουν και να γεμίσουν το χρόνο τους και από την άλλη να αντιμετωπίσουν τη δική τους ανασφάλεια για το μέλλον, με την ανεργία, ειδικά για τις μητέρες μονογονεϊκών οικογενειών και την αυξημένη δυσκολία να καλύψουν βασικές ανάγκες της οικογένειας, όπως το φαγητό ή ιατρική φροντίδα για τα παιδιά τους.
Όλα αυτά αντιμετωπίζουμε ως Πρώτα το Παιδί στη συμβουλευτική, βάζοντας τα προβλήματα σε μια σειρά και βοηθώντας τους να τα διαχειριστούν. Το πιο σημαντικό που κάνουμε όμως, είναι το να στεκόμαστε δίπλα σε αυτούς τους ανθρώπους και να μην τους αφήνουμε να νιώσουν πως είναι μόνοι, χωρίς κανένα στήριγμα. Θυμάμαι μια ωφελούμενη του Πρώτα το Παιδί, άνεργη, μόνη μητέρα με δύο παιδιά να μου λέει χαρακτηριστικά: «Δεν ξέρω τι θα έκανα χωρίς εσάς. Δε θα μπορούσα να τα καταφέρω. Με έχετε βοηθήσει τόσο πολύ με όλα».
Το Πρώτα το Παιδί χρειάζεται τη δωρεά μας για να βοηθήσει τα παιδιά που υποστηρίζει να επιστρέψουν σε μια ισότιμη και δίκαιη κανονικότητα.
Ο καθένας μπορεί να κάνει σήμερα κιόλας τη διαφορά στη ζωή των παιδιών αυτών και να ενισχύσει την επόμενη αποστολή τροφίμων, την επόμενη ώρα φροντιστηρίου Αγγλικών ενός παιδιού, την επόμενη εξέτασή του στον παιδίατρο, με μια δωρεά στο: www.protatopaidi.org/support-donation/
Πηγές Δεδομένων
[i] https://www.dianeosis.org/
[iii] https://imegsevee.gr/wp-
[iv] https://www.statistics.
[vi] https://imegsevee.gr/wp-
[viii] https://www.aueb.gr/el/
[xi] https://www.aueb.gr/el/
[xiii] ΑΠΕ-ΜΠΕ
[xiv]https://www.coh-fit.com/?
[xv]https://www.medrxiv.org/
[xvi] https://ec.europa.eu/
