Ανοιχτή επιστολή των Γιατρών Χωρίς Σύνορα προς τον πρωθυπουργό για το προσφυγικό

Αθήνα, 15 Ιουνίου 2021

Αξιότιμε κύριε Πρωθυπουργέ,

Στα τέλη Μαΐου εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι εκτοπίστηκαν από την πόλη Γκόμα της Λαϊκής Δημοκρατίας του Κονγκό έπειτα από την έκρηξη του ηφαιστείου Νιραγκόνγκο, σε μια χώρα που πλήττεται από συνεχείς επιδημίες και δεκάδες ένοπλες συγκρούσεις. 

Στο Αφγανιστάν όπου βρισκόμαστε από το 1980, συνεχίζουμε να παρατηρούμε τα υψηλότερα ποσοστά μητρικής θνησιμότητας στον κόσμο, στην Υεμένη που φλέγεται από τις βάναυσες συγκρούσεις θεραπεύουμε υποσιτισμένα παιδιά στην πόλη Αμπς, στη Συρία δίνεται ένας διαρκής αγώνας επιβίωσης ενώ στο Καμερούν και τη Νιγηρία οι εκτοπισμένοι αυξάνονται συνεχώς και ο άμαχος πληθυσμός αναζητά καταφύγιο σε γειτονικές χώρες.

Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα βρισκόμαστε σε 72 χώρες παρέχοντας ανθρωπιστική βοήθεια με μοναδικό γνώμονα τις ιατρικές ανάγκες και σας διαβεβαιώνω υπάρχουν αμέτρητες αθέατες κρίσεις σε κάθε γωνιά του κόσμου.

Βρισκόμαστε και στην Ελλάδα προσπαθώντας με κάθε τρόπο να απαλύνουμε τις συνέπειες μιας απολύτως αποτρέψιμης ανθρωπιστικής κρίσης. Εδώ και πέντε χρόνια θέτουμε σταθερά υπό αμφισβήτηση την πολιτική του περιορισμού και την αποτυχημένη προσέγγιση αποτροπής μέσω του εγκλωβισμού ανθρώπινων ψυχών που αναζητούν διεθνή προστασία στα νησιά του Αιγαίου.

Το διάστημα 2019-2020, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα στη Χίο, τη Λέσβο και τη Σάμο παρείχαμε υπηρεσίες ψυχικής υγείας σε 1.369 ασθενείς, από τους οποίους το ένα τρίτο (465) ήταν παιδιά και το 5% ήταν κάτω των πέντε ετών. Το μικρότερο ήταν μόλις ενός έτους. Πάνω από το 40% των ασθενών είναι γυναίκες. Τα κύρια συμπτώματα ήταν διαταραχές ύπνου και εφιάλτες (18%), γενικευμένος φόβος (11%), παλινδρόμηση σε προγενέστερο στάδιο ανάπτυξης και γενική νοητική δυσλειτουργία (11%), αίσθημα αδυναμίας και αποστασιοποίηση (12%) και ψυχοσωματικά προβλήματα, όπως πονοκέφαλοι, στομαχικό άλγος και ζάλη (5%).

Ο μικρότερος ασθενής μας ήταν ενός έτους, ενώ παιδί μόλις έξι ετών εκδήλωνε αυτοκτονικές τάσεις. Έξι ετών με αυτοκτονικό ιδεασμό!

Σε διάστημα δύο ετών, πραγματοποιήσαμε περισσότερες από 42.000 παιδιατρικές συνεδρίες, ανταποκριθήκαμε σε δεκάδες πυρκαγιές στους καταυλισμούς στα νησιά ενώ στο ΚΥΤ στο Βαθύ της Σάμου έχουμε παράσχει πάνω από 43 εκατομμύρια λίτρα πόσιμου νερού.

Οι ασθενείς μας προέρχονταν στη πλειοψηφία τους από το Αφγανιστάν, τη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, το Καμερούν και τη Συρία και τo 35% του συνόλου των ασθενών διαγνώστηκε με διαταραχή μετατραυματικού στρες (PTSD). Η δεύτερη συχνότερη διάγνωση ήταν η μέτρια έως σοβαρή κατάθλιψη (17%), ακολουθούμενη από την οξεία ψύχωση (12%) και το άγχος (3%).

Περισσότεροι από 20 άνδρες, γυναίκες και παιδιά μεταξύ αυτών και ένα  βρέφος έξι μηνών έχασαν την ζωή τους στα ελληνικά hotspots.

«Η Μόρια ήταν ένα τεράστιο χτύπημα στην αξιοπρέπεια». Με αυτά τα λόγια περιέγραψε την εμπειρία του από τη Λέσβο ο Terence, μέλος της ομάδας Survivors2* των Γιατρών Χωρίς Σύνορα, ανοίγοντας την διαδικτυακή συνέντευξη Τύπου των Γιατρών Χωρίς Σύνορα που πραγματοποιήθηκε την Τετάρτη 15 Ιουνίου, με αφορμή τη νέα τους έκθεση «Θεμελιώνοντας την κρίση στα ευρωπαϊκά σύνορα».

*Οι Survivors2 είναι μία ομάδα επιζώντων βασανιστηρίων, που όλα τα μέλη της είναι πρώην ή νυν ασθενείς της μονάδας υγείας για επιζώντες βασανιστηρίων των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στην Αθήνα.

Η κατάσταση αντικατοπτρίζει μια ανθρωπιστική κρίση που θα μπορούσαμε να είχαμε προβλέψει και αποτρέψει, και που τώρα χρειάζεται να αναστρέψουμε.

Το 2015, βρέθηκα η ίδια στη Λέσβο και κράτησα στα χέρια μου παιδιά βρεγμένα και φοβισμένα. Είδα νεκρούς αλλά και ανθρώπους να πιστεύουν πως είναι πλέον ασφαλείς, ηλικιωμένους να ευγνωμονούν για τη βοήθεια και την τοπική κοινωνία να μετουσιώνει τη λέξη αλληλεγγύη σε πράξεις. Τότε όλοι μας πιστεύαμε πως η κατάσταση δεν μπορεί να χειροτερέψει. Κάναμε λάθος.  

Οι νέες Κλειστές Ελεγχόμενες Δομές (ΚΕΔ) που σχεδιάζονται στα πρότυπα της Μόριας είναι απόδειξη εμμονικής προσήλωσης στα ίδια λάθη.

Η κανονικοποίηση της βίας, η αναπαραγωγή της προσέγγισης των hotspots και η ενίσχυση των  καταστροφικών πολιτικών περιορισμού βλάπτουν την υγεία των ανθρώπων, επηρεάζουν την συμβίωση στις τοπικές κοινότητες και τα οικοσυστήματα και καταπατούν δικαιώματα και ανθρώπινες ζωές. Τίποτα λιγότερο.

Οι επιπτώσεις δεν είναι μόνο ψυχολογικές. Mε βάση τα όσα έχουμε δει, είναι δύσκολο να φανταστούμε ότι οποιαδήποτε ζώνη μέσα στις ΚΕΔ μπορεί να είναι πραγματικά ασφαλής και να εκλείψουν τα περιστατικά βίας και παρενοχλήσεων.

Η εμπειρία πέντε χρόνων έχει δείξει ότι οι διαδικασίες κατά την άφιξη είναι αδιαφανείς και αυθαίρετες. Η βιαστική αξιολόγηση που απειλεί το δικαίωμα στο άσυλο παραμένει.

Η αυξημένη επιτήρηση των αιτούντων άσυλο, ο περαιτέρω αποκλεισμός τους από τις υπηρεσίες και την υπόλοιπη κοινωνία όπως εμφανώς σχεδιάζεται είναι ταπεινωτικός και παρουσιάζει ως εγκληματίες ανθρώπους που προσπαθούν απλώς να ζήσουν.

Αναρωτιόμαστε γιατί καταβάλλεται τόσο μεγάλη προσπάθεια για την απομόνωση των ανθρώπων και ούτε τα ελάχιστα για την προστασία και την ένταξή τους.

Το άδικο και το λάθος θεμελιώνεται και εμείς σας ζητούμε να το αναγνωρίσετε και να το σταματήσετε. Οι μεγαλύτερες δομές θα επιφέρουν απλά μεγαλύτερη δυστυχία.

Όσο οι άνθρωποι απειλούνται από φυσικές καταστροφές και συγκρούσεις τόσο θα αναζητούν ασφαλές καταφύγιο. 

Κύριε Πρωθυπουργέ, σας απευθύνω αυτή την επιστολή με την έκκληση να δώσετε τέλος σε αυτή την κατάσταση και να επιλέξετε μια προσέγγιση με βάση τον ανθρωπισμό και την κοινή λογική. Μια τέτοια κίνηση δεν αποτελεί ιδεολογική τοποθέτηση αλλά κατανόηση της πραγματικότητας. 

Με εκτίμηση,

Χριστίνα Ψαρρά, Γενική Διευθύντρια

Γιατροί Χωρίς Σύνορα – Ελληνικό Τμήμα

msf.gr