Θέατρο και Υγιής Γήρανση: Το έργο AGE-THEA για την Ψυχική Ευεξία των Ηλικιωμένων

Σε μια εποχή όπου ο πληθυσμός των ηλικιωμένων αυξάνεται με ταχύ ρυθμό, οι πολιτικές υγιούς και ενεργού γήρανσης καλούνται να αναδείξουν νέες, καινοτόμες μεθόδους πρόληψης και ενίσχυσης της ψυχοσωματικής ευεξίας. Το ευρωπαϊκό έργο “On Stage in the Golden Age: Theatre for Healthy Ageing” (AGE-THEA) φωτίζει τον ρόλο του θεάτρου ως ισχυρού εργαλείου δημιουργικότητας, ενδυνάμωσης και κοινωνικής σύνδεσης για τους ηλικιωμένους, με ή χωρίς άνοια.

Το έργο AGE-THEA, διάρκειας δύο ετών με έναρξη το 2023, συγχρηματοδοτείται από το πρόγραμμα ERASMUS+ και υλοποιείται από έξι εταίρους σε Ελλάδα, Ρουμανία, Ιταλία και Πορτογαλία. Στο δίκτυο συμμετέχουν πανεπιστήμια, οργανισμοί κοινωνικής φροντίδας και φορείς πολιτιστικής εκπαίδευσης. Η ελληνική συμμετοχή συντονίζεται από το Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής και την Κ.Σ.Δ.Ε.Ο. «ΕΔΡΑ».

Η πρόσφατη διακρατική έκθεση ανάλυσης του έργου, η οποία βασίστηκε σε βιβλιογραφική έρευνα, ομάδες εστίασης και πιλοτικές θεατρικές παρεμβάσεις, ανέδειξε τα σημαντικά πολλαπλασιαστικά οφέλη της θεατρικής συμμετοχής σε τέσσερις βασικούς άξονες: τη γνωστική και ψυχική υγεία, την κοινωνική ενδυνάμωση, τη δημιουργική έκφραση και τη σωματική ευεξία.

Στο γνωστικό και ψυχικό πεδίο, η συμμετοχή στο θέατρο βελτίωσε τη μνήμη, την προσοχή και τις γλωσσικές δεξιότητες των ηλικιωμένων, μειώνοντας παράλληλα τα συμπτώματα άγχους, κατάθλιψης και κοινωνικής απομόνωσης. Επιπλέον, ενίσχυσε την αυτοεκτίμηση και καλλιέργησε την ενσυναίσθηση, ιδίως σε άτομα που βιώνουν την απώλεια ρόλων ή αλλαγές ταυτότητας λόγω ηλικίας ή ασθένειας.

Σε κοινωνικό επίπεδο, οι συμμετέχοντες ανέπτυξαν νέες σχέσεις και διαγενεακές συνδέσεις, συμμετείχαν ενεργά σε ομαδικές δημιουργικές διαδικασίες και ένιωσαν μέρος μιας κοινότητας. Η θεατρική πράξη λειτούργησε ως μέσο κοινωνικής επανένταξης και αποδόμησης αρνητικών στερεοτύπων για τη γήρανση.

Η δημιουργικότητα και η προσωπική έκφραση αποτέλεσαν έναν ακόμη κεντρικό άξονα. Οι ηλικιωμένοι αξιοποίησαν τη φαντασία και τις προσωπικές τους ιστορίες, ανέπτυξαν αφηγηματικές και θεατρικές δεξιότητες και ενίσχυσαν τη φωνή και την ταυτότητά τους μέσα από τον ρόλο του δημιουργού.

Τέλος, δεν ήταν αμελητέα η επίδραση στη σωματική ευεξία. Οι συμμετέχοντες ανέφεραν βελτίωση στην ισορροπία, την ευλυγισία και τη γενικότερη κινητικότητά τους, ενώ η σωματική συμμετοχή και η ενσώματη έκφραση συνέβαλαν στην επαφή με το σώμα και στην ενίσχυση της φυσικής ενεργοποίησης.

Το AGE-THEA αξιοποιεί ποικίλες μορφές εφαρμοσμένου θεάτρου, όπως το Playback Theatre, το Reminiscence Theatre, τη δραματοθεραπεία και τη Μέθοδο Veder, συνδυάζοντας την τέχνη με την ψυχοκοινωνική φροντίδα και την εκπαιδευτική παρέμβαση. Σημαντικό στοιχείο του έργου είναι η παράλληλη ενδυνάμωση των φροντιστών, μέσω της εκπαίδευσης σε νέες μεθόδους επικοινωνίας και σύνδεσης, που ενισχύουν την ποιότητα της φροντίδας και μειώνουν την επαγγελματική εξουθένωση.

Η μελέτη τονίζει ότι δεν υπάρχει μία ενιαία «κατάλληλη» προσέγγιση, αλλά ότι η επιτυχία μιας θεατρικής παρέμβασης εξαρτάται από τον βαθμό ευελιξίας και προσαρμογής της στις ανάγκες, τις δυνατότητες και το πολιτισμικό υπόβαθρο των ηλικιωμένων.

Στο ευρύτερο πλαίσιο της ενεργού και αξιοπρεπούς γήρανσης, το έργο AGE-THEA προτείνει ένα μοντέλο πολιτισμικής φροντίδας που γεφυρώνει την τέχνη με την υγεία και τις κοινωνικές υπηρεσίες. Ο πολιτισμός δεν λειτουργεί απλώς υποστηρικτικά, αλλά καθίσταται θεραπευτικός, προάγοντας την ευεξία χωρίς στιγματισμό, με σεβασμό στον άνθρωπο και την ιστορία του.

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ-ΑΝΑΛΥΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΕΡΓΟΥ

Το πρόγραμμα AGE_THEA έχει χρηματοδοτηθεί με την υποστήριξη του Προγράμματος Erasmus +.

Το έργο ξεκίνησε στις 15 Δεκεμβρίου 2023 με διάρκεια έως τις 14 Δεκεμβρίου 2025.