Το μέλλον της εργασίας: Θα αποτελούν εξαίρεση οι μόνιμες συμβάσεις;

Του Roy Chacko, ανώτερος σύμβουλος του Διεθνούς Οργανισμού Εργασίας – Γραφείο για τις δραστηριότητες των εργοδοτών

Τίποτα δεν είναι πλέον όπως παλιά και αυτό ισχύει και για τους εργαζόμενους, το χώρο εργασίας και την εργασία γενικότερα. Υπάρχουν δύο εκκολαπτόμενες αλλά σημαντικές τάσεις στον κόσμο της εργασίας, που θα μπορούσαν να δημιουργήσουν αποσταθεροποίηση, αν δεν αντιμετωπιστούν κατάλληλα: η πόλωση του εργατικού δυναμικού, καθώς και η μείωση της πρότυπης σύμβασης εργασίας.

Η πόλωση του εργατικού δυναμικού, που μερικές φορές αναφέρεται ως “βάθυνση της μεσαίας τάξης” (hollowing of the middle class), είναι ένα φαινόμενο που παρατηρείται κυρίως στις προηγμένες οικονομίες, όπου υπάρχει μια μείωση του ποσοστού των θέσεων εργασίας μέσης ειδίκευσης και μεσαίου εισοδήματος, σε σύγκριση τόσο με τις “υψηλές” όσο και τις “χαμηλές”  θέσεις εργασίας.

Γιατί αυτό αποτελεί ανησυχία; Επειδή όσο μειώνεται ο αριθμός των θέσεων εργασίας μέσης ειδίκευσης , οι εργαζόμενοι σε αυτές τις θέσεις θα πρέπει είτε να πληρούν τις προϋποθέσεις για τις πολύ “υψηλότερες” θέσεις εργασίας ή να δεχθούν να μετακινηθούν σε χαμηλότερες θέσεις, λαμβάνοντας χαμηλότερη αμοιβή και δουλεύοντας μη αξιοποιώντας το μέγεθος των δυνατοτήτων τους.

Η πρότυπη σύμβαση εργασίας αορίστου χρόνου, η οποία έγινε ο κανόνας στα μέσα του περασμένου αιώνα, παρείχε σταθερότητα στους εργαζόμενους βελτιώνοντας το γενικό βιοτικό επίπεδο σε πολλές χώρες. Οι ρυθμίσεις στο χώρο εργασίας, καθώς και πολλές κοινωνικές παροχές, σχεδιάστηκαν στο πλαίσιο της σχέσης εργοδότη-εργαζόμενου, και δημιουργήθηκαν από τις συγκεκριμένες συμβάσεις. Ο αριθμός όμως των εργαζομένων με συμβάσεις αορίστου χρόνου μειώνεται σταδιακά, ενώ άλλα είδη εργασιακών ρυθμίσεων καθίστανται όλο και πιο συχνά. Το πλαίσιο εντός του οποίου σχεδιάστηκε, οργανώθηκε  και εκτελέστηκε η μορφή της εργασίας έχει αλλάξει αμετάκλητα. Χρειάζεται να βρούμε νέους τρόπους που να παρέχουν ασφάλεια και σταθερότητα στους εργαζόμενους και τις οικογένειές τους.

Υπάρχουν πολλοί παράγοντες πίσω από αυτές τις δύο νέες τάσεις στο τομέα της εργασίας, αλλά η τεχνολογία είναι ίσως ο πιο διεισδυτικός και σημαντικός από αυτούς, τόσο άμεσα όσο και έμμεσα. Μέχρι τώρα, η εισαγωγή της τεχνολογίας στην εργασία – ακόμα και όταν αντικατέστησε τον άνθρωπο – οδηγούσε πάντα σε αύξηση της παραγωγικότητας, στη δημιουργία περισσότερων θέσεων εργασίας και στη βελτίωση του επιπέδου ζωής.

Αυτό συνέβαινε επειδή οι άνθρωποι ήταν εξυπνότεροι από τις μηχανές και επειδή οι μοναδικές ανθρώπινες ικανότητες μας, επέτρεπαν να κυριαρχούμε συντριπτικά έναντι της τεχνολογίας.

Ωστόσο, οι μηχανές τελειοποιήθηκαν και άρχισαν να διεκπεραιώνουν εργασίες που θεωρούνταν δυνατές μόνο από τον άνθρωπο. Οι μετασχηματιστικές τεχνολογίες  εξελίσσονται, υιοθετούνται και εξαπλώνονται συνεχώς με ταχύτερους ρυθμούς από ότι ποτέ άλλοτε.

Εκείνοι που βρίσκονται στην κορυφή της πυραμίδας των δεξιοτήτων, που χτίζουν αυτές τις τεχνολογίες, θα είναι πάντα σε θέση να τις ελέγχουν και να τις χρησιμοποιούν. Αλλά τι γίνεται με την πλειονότητα των εργαζομένων, που βρίσκονται στη μέση της πυραμίδας; Πως θα καταφέρουν να συμβαδίσουν;

Αυτά τα ερωτήματα δεν έχουν ακόμη απασχολήσει τους διαμορφωτές πολιτικής, σύντομα όμως θα αναγκαστούν να τα αντιμετωπίσουν. Δυνάμεις, όπως η παγκοσμιοποίηση, η τεχνολογία, η δημογραφική μετάβαση και η αλλαγή του κλίματος θα έχουν επιπτώσεις σε κάθε πτυχή του κόσμου της εργασίας. Αυτός ο αντίκτυπος θα πρέπει να διαχειριστεί  ώστε να βεβαιωθούμε πως λειτουργεί προς όφελος όλων.

ilo.org

socialpolicy.gr