Επιμέλεια: Ελένη Τομπέα
Η Γκουέρνικα είναι μια πόλη στην επαρχία της Vizcaya στη Χώρα των Βάσκων. Κατά τη διάρκεια του ισπανικού εμφυλίου πολέμου, θεωρήθηκε ως ο βόρειος προμαχώνας του Ρεπουμπλικανικού κινήματος αντίστασης και το επίκεντρο του πολιτισμού των Βάσκων, θέτοντας έτσι τη σημασία της ως στόχος.
Οι Ρεπουμπλικανικές δυνάμεις αποτελούνταν από διάφορα φατρίες (κομμουνιστές, σοσιαλιστές, αναρχικούς) με υπέρμετρα διαφορετικές προσεγγίσεις για την κυβέρνηση και τους ενδεχόμενους στόχους, αλλά με μια κοινή αντίθεση προς τους εθνικιστές.
Οι εθνικιστές, υπό την ηγεσία του στρατηγού Φρανσίσκο Φράνκο, ήταν επίσης πολυδιασπασμένοι, αλλά σε μικρότερο βαθμό. Επιζητούσαν μια επιστροφή στις χρυσές ημέρες της Ισπανίας, βασιζόμενη στο νόμο, την τάξη και τις παραδοσιακές καθολικές οικογενειακές αξίες.
Περίπου στις 16:30 μ.μ. τη Δευτέρα 26 Απριλίου του 1937, πολεμικά αεροπλάνα της γερμανικής Λεγεώνας Condor, με κυβερνήτη τον συνταγματάρχη Wolfram von Richthofen, βομβάρδισαν τη Γκουέρνικα για περίπου δύο ώρες. Η Γερμανία, αυτή τη φορά υπό την ηγεσία του Χίτλερ, είχε δανείσει υλική υποστήριξη στους εθνικιστές και χρησιμοποιούσαν τον πόλεμο ως μια ευκαιρία για να δοκιμάσουν νέα όπλα και τακτικές. Αργότερα, ο εναέριος βομβαρδισμός έγινε το κρίσιμο πρώτο βήμα στην τακτική Blitzkrieg.
Μετά τη βομβιστική επίθεση, ο Πικάσο έμαθε τι είχε συμβεί στη χώρα καταγωγής του. Εκείνη την εποχή, δούλευε σε μια τοιχογραφία για την έκθεση του Παρισιού που θα πραγματοποιόνταν το καλοκαίρι του 1937, όπως του είχε ανατεθεί από την ισπανική δημοκρατική κυβέρνηση. Έτσι εγκατέλειψε την αρχική του ιδέα και την 1η Μαΐου 1937 ξεκίνησε να δουλεύει την Γκουέρνικα. Το έργο αυτό πυροδότησε τη φαντασία του σε αντίθεση με την προηγούμενη ιδέα του, για την οποία εργαζόταν ήδη μερικούς μήνες, χωρίς όμως ιδιαίτερο ενθουσιασμό. Ωστόσο, στα αποκαλυπτήρια του έργου στην Έκθεση του Παρισιού εκείνο το καλοκαίρι, η Γκουέρνικα κέρδισε ελάχιστη προσοχή. Ήταν αργότερα που θα λάμβανε τη μεγάλη του διάσταση, ως ένα ισχυρό έργο – σύμβολο της καταστροφής του πολέμου κατά αθώων ζωών.
Πρόκειται για το πιο διάσημο ίσως έργο του Πικάσο και είναι σίγουρα η πιο ισχυρή πολιτική δήλωση του. Η Γκουέρνικα δείχνει τις τραγωδίες του πολέμου και τον πόνο που προκαλεί στους ανθρώπους, κυρίως στους αθώους αμάχους. Η φήμη και η υπόσταση του έργου αυτού είναι πλέον μνημειώδης: αποτελεί μια διαρκή υπενθύμιση για τις τραγωδίες του πολέμου, ένα σύμβολο κατά του πολέμου, αντιπροσωπεύοντας την ειρήνη.
Η Γκουέρνικα του Πικάσο, θεωρείται ένα αμάλγαμα της ποιμαντικής και του επικού στυλ. Η απώλεια του χρώματος ενισχύει το δράμα, παράγοντας ένα ποιοτικό στοιχείο ρεπορτάζ αντίστοιχο με ένα φωτογραφικό αρχείο. Η Γκουέρνικα είναι μπλε, μαύρη και άσπρη, με 3,5 μέτρα ύψος και 7,8 μέτρα πλάτος, ένας καμβάς σε μέγεθος τοιχογραφίας, ζωγραφισμένος με λάδι.
Ερμηνείες της Γκουέρνινα
Οι ερμηνείες της Γκουέρνικα ποικίλουν σε σημαντικό βαθμό, και αντιφάσκουν. Σε αυτές συμπεριλαμβάνονται, για παράδειγμα, τα δύο κυρίαρχα στοιχεία της τοιχογραφίας: ο ταύρος και το άλογο. Ο ιστορικός τέχνης Patricia έχει αναφέρει “Ο ταύρος και το άλογο είναι σημαντικοί χαρακτήρες στην ισπανική κουλτούρα. Ο ίδιος ο Πικάσο σίγουρα χρησιμοποίησε αυτούς τους χαρακτήρες για να παίξουν πολλούς διαφορετικούς ρόλους με την πάροδο του χρόνου. Αυτό έχει καταστήσει το έργο της ερμηνείας για τη συγκεκριμένη σημασία του ταύρου και το αλόγου πολύ δύσκολο. Η σχέση τους είναι ένα είδος μπαλέτου που έχει συλληφθεί με διάφορους τρόπους σε όλη τη σταδιοδρομία του Πικάσο. “
Ορισμένοι κριτικοί προειδοποιούν πως δεν πρέπει να ληφθεί ως αληθές το πολιτικό μήνυμα της Γκουέρνικα. Για παράδειγμα, ο ταύρος, ένα σημαντικό μοτίβο της καταστροφής στο έργο, έχει ξαναπαρουσιαστεί είτε ως ταύρος ή Μινώταυρος, σαν το Εγώ του Πικάσο . Ωστόσο, σε αυτή την περίπτωση ο ταύρος αντιπροσωπεύει πιθανώς την επίθεση του φασισμού. Ο Πικάσο είχε δηλώσει πως ο Ταύρος σήμαινε τη βαρβαρότητα και το σκοτάδι, και ότι το άλογο αντιπροσώπευε τον λαό της Γκουέρνικα.
Με την ολοκλήρωση της, η Guernica παρουσιάστηκε σε όλο τον κόσμο σε μια σύντομη περιοδεία, και έτσι έγινε διάσημη και ευρέως αναγνωρίσιμη. Αυτή η περιοδεία βοήθησε στο να έρθει ο Ισπανικός Εμφύλιος Πόλεμος στην προσοχή του κόσμου.
Τη Guernica μπορεί να τη δει κανείς στο Μουσείο Reina Sofia στη Μαδρίτη.
Πηγή: pablopicasso.org
socialpolicy.gr
