Έκθεση Παρουσίασης της Επιτροπής και του ΟΟΣΑ για την Τοπική Ενσωμάτωση των Μεταναστών

Απόδοση στα ελληνικά: Αντώνης Πύργος

Η έκθεση, κοινή πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του ΟΟΣΑ, αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης προσπάθειας για τη στήριξη της κοινωνικής και οικονομικής ένταξης των μεταναστών στις κοινωνίες της ΕΕ.

Η έκθεση περιλαμβάνει μια σειρά από ενέργειες που σχετίζονται με δημόσιες δράσεις τον τομέα της ενσωμάτωσης των μεταναστών. Περιγράφει 12 βασικά σημεία για τους εθνικούς και τοπικούς φορείς χάραξης πολιτικής και τους επαγγελματίες που ασχολούνται με την ανάπτυξη και εφαρμογή τοπικών προγραμμάτων ένταξης.

1. ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΟΥ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΥ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗΣ ΣΕ ΟΛΑ ΤΑ ΕΠΙΠΕΔΑ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ

Οι πολιτικές ένταξης απαιτούν ισχυρούς μηχανισμούς συντονισμού, καθώς σχεδιάζονται, υλοποιούνται και αξιολογούνται σε διαφορετικά επίπεδα διακυβέρνησης. Σχεδόν το 90% των 72 ερωτηθέντων πόλεων ανέφεραν έλλειψη επαρκούς συντονισμού με τις κεντρικές κυβερνήσεις.

Τι θα μπορούσε να γίνει: Σαφής αναγνώριση των ρόλων και των ευθυνών μέσω χαρτογράφησης θεσμών και προώθηση του διαλόγου σε όλα τα επίπεδα ενόψει της αύξησης της αμοιβαίας γνώσης των πρακτικών ενσωμάτωσης.

Παράδειγμα: Στη Γερμανία, μια πολυεπίπεδη ομοσπονδιακή ομάδα εργασίας για τη Μετανάστευση και τη Δημόσια Υγεία στοχεύει στη βελτίωση της υγειονομικής περίθαλψης και της πρόσβασης των μεταναστών στις πληροφορίες. Η ομάδα περιλαμβάνει περίπου 50 μέλη από διαφορετικούς κλάδους δημόσιων και αστικών συστημάτων υγείας, πόλεις, ομόσπονδα κράτη κλπ.

2. ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΣΥΝΟΧΗΣ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΑΝΑΓΚΩΝ ΤΩΝ ΜΕΤΑΝΑΣΤΩΝ

Οι πολιτικές ένταξης απαιτούν μια ολοκληρωμένη προσέγγιση σε διάφορους τομείς (στέγαση, εκπαίδευση, απασχόληση, υγεία). Η έλλειψη συνοχής μεταξύ αυτών μπορεί να οδηγήσει σε περιορισμένη πρόσβαση στις υπηρεσίες.

Τι θα μπορούσε να γίνει: Δημιουργία ομάδων καθοδήγησης επικεντρωμένων στο θέμα σε κεντρικό επίπεδο υιοθετώντας μια τοπική διατομεακή στρατηγική ένταξης, διαβούλευση και συμμετοχή των τοπικών κοινοτήτων μεταναστών, εκστρατείες επικοινωνίας που εκφράζουν τους στόχους και την προστιθέμενη αξία της ένταξης.

Παράδειγμα: Στη Σουηδία, η διατομεακή «στρατηγική βιωσιμότητας» του Γκέτεμποργκ υπερβαίνει την ένταξη και στοχεύει ευρύτερα στην αντιμετώπιση των ανισοτήτων που επηρεάζουν τις περιθωριοποιημένες ομάδες, ιδιαίτερα στις συνθήκες διαβίωσης και την πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη.

3. ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΚΑΙ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΣΕ ΤΟΠΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΤΗΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΤΙΚΗΣ ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗΣ

Οι πόλεις ενδέχεται να αγωνιστούν στην πρόσβαση σε οικονομικούς πόρους κατά την εφαρμογή των πολιτικών ένταξης.

Τι θα μπορούσε να γίνει: Άμεση δραστηριοποίηση και ενασχόληση με τις αρχές που διαχειρίζονται τη χρηματοδότηση σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο διακυβέρνησης (οι πόλεις μπορούν να διαχειριστούν άμεσα ένα μέρος των κονδυλίων της ΕΕ και να έχουν πρόσβαση στην χρηματοδότηση στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας «Καινοτόμες δράσεις για τα αστικά κέντρα»), συγκέντρωση πόρων μεταξύ πόλεων εταίρων προσελκύοντας χρηματοδότηση από ιδιωτικούς φορείς και ιδρύματα.

Παράδειγμα: Στη δυτική Σουηδία, η περιφέρεια Västra Götaland συντονίζει προσκλήσεις υποβολής προτάσεων για έργα που χρηματοδοτούνται από την ΕΕ βάσει ειδικών περιφερειακών αναγκών. Η συνεργασία αυτή περιλαμβάνει εκπροσώπους της γειτονικής περιοχής Halland, των δήμων, των πανεπιστημίων, της υπηρεσίας απασχόλησης και των φορέων της κοινωνίας των πολιτών.

4. ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΛΑΜΒΑΝΟΝΤΑΣ ΥΠΟΨΗ ΤΙΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΜΕ ΤΗΝ ΠΑΡΟΔΟ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗΣ

Η ένταξη θα πρέπει να ξεκινήσει την πρώτη μέρα. Οι μετανάστες θα πρέπει να αποφεύγουν μεγάλες περιόδους ανεργίας.

Τι θα μπορούσε να γίνει: Υποστήριξη των μεταναστών στην πορεία ένταξής τους μόλις φτάσουν και ανεξάρτητα από το νομικό καθεστώς, με μια ολοκληρωμένη προσέγγιση που συνδυάζει, για παράδειγμα, την κατάρτιση γλωσσών και δεξιοτήτων και την επαγγελματική ένταξη με τη συμμετοχή μεταναστών, ερευνητικών ιδρυμάτων και τοπικών οργανώσεων που έχουν εμπειρία στην υποδοχή νέων ατόμων.

Παράδειγμα: Το Άμστερνταμ διασφάλισε ότι οι μετανάστες λαμβάνουν έγκαιρη καθοδήγηση όσον αφορά την απασχόληση, την εκπαίδευση και την ενσωμάτωση στην κοινωνία υποδοχής. Η υποστήριξη αυτή συντονίζεται από διάφορους ενδιαφερόμενους φορείς, όπως το Συμβούλιο Προσφύγων, ο Κεντρικός Οργανισμός Υποδοχής των Αιτούντων Άσυλο, η Υπηρεσία Δημόσιας Υγείας, οι ενώσεις κατοικίας, οι υπηρεσίες κοινωνικής πρόνοιας, οι εργοδότες και οι πρωτοβουλίες της κοινωνίας των πολιτών.

5. ΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟΥ ΚΕΝΟΥ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΜΕΤΑΝΑΣΤΩΝ ΚΑΙ ΓΗΓΕΝΩΝ

Ο διαχωρισμός και οι διακρίσεις αποτελούν δύο σημαντικά και αλληλοενισχυόμενα εμπόδια για την ολοκλήρωση.

Τι θα μπορούσε να γίνει: Εξασφάλιση ισότιμης πρόσβασης σε ποιοτικές δημόσιες υπηρεσίες σε όλες τις γειτονιές και δημιουργία κοινόχρηστων δημόσιων χώρων (βιβλιοθήκες, πολιτιστικά κέντρα, πλατείες) διαμέσου της προώθησης της δράσης της κοινωνίας των πολιτών για την ένταξη.

Παράδειγμα: Η Αθήνα υλοποίησε το πρόγραμμα Togerther σε διάφορες δημοτικές εγκαταστάσεις παιδικής μέριμνας για το 2015. Σκοπός του προγράμματος ήταν να δημιουργήσει και να οργανώσει συγκεκριμένες στιγμές για τους γονείς μετανάστες και τους εγγενείς γονείς ώστε να συναντηθούν, να γνωριστούν να συναντιούνται και να δημιουργήσουν μεταξύ τους δεσμούς.

6. ΑΥΞΗΣΗ ΤΗΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΑΝΑΓΚΩΝ ΤΩΝ ΜΕΤΑΝΑΣΤΩΝ

Οι δημόσιοι υπάλληλοι δεν είναι πάντοτε εξοπλισμένοι με τις απαραίτητες δεξιότητες για να εξασφαλίσουν ίση πρόσβαση στις ίδιες υπηρεσίες για όλους. Μπορεί να οφείλεται σε γλωσσικούς φραγμούς αλλά και σε προκαταλήψεις και έλλειψη εμπειρίας στην αντιμετώπιση των θεμάτων ένταξης.

Τι θα μπορούσε να γίνει: Παροχή κατάρτισης σε όλα τα δημοτικά τμήματα (συμπεριλαμβανομένων των εκπαιδευτικών, των κοινωνικών λειτουργών, των αστυνομικών υπηρεσιών και των υπηρεσιών απασχόλησης) σχετικά με το ρόλο τους στην προώθηση της ενσωμάτωσης των μεταναστών, εξασφάλιση της ίσης μεταχείρισης κατά την πρόσληψη σε δημόσιες υπηρεσίες, καθώς και δημόσιους υπαλλήλους με μεταναστευτικό υπόβαθρο.

Παράδειγμα: Στην Αθήνα, διάφορα προγράμματα που χρηματοδοτούνται από την ΕΕ στοχεύουν στην ανάπτυξη δεξιοτήτων των δημοσίων υπαλλήλων για το σχεδιασμό και την υλοποίηση ενεργειών ένταξης στην τοπική κοινότητα.

7. ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ ΜΕ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ

Η εξωτερική ανάθεση σε ΜΚΟ και ιδιωτικούς εταίρους χρησιμοποιείται σε πολλά ευρωπαϊκά κράτη για την παροχή τοπικών δημόσιων υπηρεσιών γενικά και υπηρεσιών για την ένταξη των μεταναστών, ειδικότερα. Ορισμένα εμπόδια περιλαμβάνουν χρονοβόρες διαδικασίες επιλογής, έλλειψη μηχανισμών συντονισμού και δυνητικό ανταγωνισμό με υπηρεσίες που παρέχονται από δημόσιους οργανισμούς.

Τι θα μπορούσε να γίνει: Δημιουργία μηχανισμών συντονισμού με ΜΚΟ, οργανώσεις μεταναστών και επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον τομέα, αξιολόγηση των υπηρεσιών που παρέχονται στους μετανάστες και καθιέρωση προτύπων ευθυγραμμισμένων με τους εθνικούς και περιφερειακούς κανονισμούς παροχής υπηρεσιών.

Παράδειγμα: Στη Βαρκελώνη, το «Δίκτυο υποδοχής και υποστήριξης των μεταναστών» συγκεντρώνει την πλειοψηφία των δημοτικών κοινοτήτων, των μεταναστευτικών κοινοτήτων και των μη κερδοσκοπικών οργανώσεων. Αυτοί οι φορείς έχουν ζωτική σημασία για τη συμπληρωματικότητα του προγράμματος ένταξης των μεταναστών στην πόλη μέσω μαθημάτων γλώσσας, νομικών συμβουλών, προσανατολισμού στην απασχόληση και κοινωνικής υποστήριξης.

8. ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΣΥΛΛΟΓΗΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΝΤΑΞΗΣ

Υπάρχει κενό στα δεδομένα σχετικά με τα χαρακτηριστικά της μετανάστευσης σε τοπικό επίπεδο. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε περιορισμένη παρακολούθηση της αποτελεσματικότητας των πολιτικών ένταξης και στην έλλειψη στοιχείων που απαιτούνται για την ανάπτυξη τέτοιων πολιτικών.

Τι θα μπορούσε να γίνει: Εντοπισμός των αποτελεσμάτων των δημόσιων εθνικών πολιτικών ένταξης και των πολιτικών ένταξης σε τοπικό επίπεδο, συμπεριλαμβανομένων των εθνικών και τοπικών μηχανισμών παρακολούθησης, βελτίωση της συλλογής ποιοτικών δεδομένων λαμβάνοντας υπόψη τις απόψεις των μεταναστών και των κοινοτήτων υποδοχής.

Παράδειγμα: Η στατιστική υπηρεσία της Σουηδίας συντάσσει και δημοσιεύει στατιστικά στοιχεία για την παρακολούθηση της ένταξης. Η πόλη του Άμστερνταμ διενεργεί τριμηνιαία έρευνα σχετικά με την αντίληψη των γηγενών για τους πρόσφυγες.

9. ΚΑΛΥΤΕΡΗ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΔΕΞΙΟΤΗΤΩΝ ΤΩΝ ΜΕΤΑΝΑΣΤΩΝ ΜΕ ΤΙΣ ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Πολλές φορές οι μετανάστες διαθέτουν περισσότερες γνώσεις και δεξιότητες από τους γηγενείς. Σε αυτές τις περιπτώσεις συχνά παρατηρείται να υπάρχει αναντιστοιχία μεταξύ των δεξιοτήτων των μεταναστών και των αναγκών της τοπικής αγοράς εργασίας.

Τι θα μπορούσε να γίνει: Αντιστοιχία των δεξιοτήτων των μεταναστών με τοπικές ευκαιρίες απασχόλησης διαμέσου της δημιουργίας μιας βάσης δεδομένων των δεξιοτήτων των μεταναστών και των αναγκών της τοπικής αγοράς εργασίας, την ανάπτυξη ισχυρών δικτύων με τον ιδιωτικό τομέα για την προώθηση της ένταξης διαμέσου της υποστήριξης της επιχειρηματικότητας (καθοδήγηση, μικροχρηματοδότηση και ενίσχυση του επιχειρηματικού δικτύου).

Παράδειγμα: Ο δήμος του Άμστερνταμ υπέγραψε σύμβαση με εταιρεία προσωρινής απασχόλησης για την καλύτερη κατανόηση των προσδοκιών των υποψηφίων εργαζομένων και την αξιοποίηση της προηγούμενης εμπειρίας τους. Οι τοπικές επιχειρήσεις μπορούν να αξιοποιήσουν τις πληροφορίες αυτές για την καλύτερη ένταξη στην αγορά εργασίας των υποψηφίων εργαζομένων.

10. ΕΞΑΣΦΑΛΙΣΗ ΠΡΟΣΒΑΣΗΣ ΣΕ ΚΑΤΑΛΛΗΛΗ ΣΤΕΓΑΣΗ

Υπάρχει περιορισμένη διαθεσιμότητα κοινωνικών κατοικιών για τις ευάλωτες κοινωνικά ομάδες. Οι μετανάστες είναι πιθανότερο να ζουν σε υπερπλήρεις και υποβαθμισμένες κατοικίες με αποτέλεσμα η περιορισμένη πρόσβαση σε κατάλληλη στέγαση να εμποδίζει την ένταξή τους.

Τι θα μπορούσε να γίνει: Εξασφάλιση δίκαιων πολιτικών πρόσβασης στην κοινωνική κατοικία καθώς και πρόσβασης στην ιδιωτική στέγαση με παροχή οικονομικής και συμβουλευτικής υποστήριξης στους μετανάστες, ανάπτυξη και σχεδιασμό πολιτικών στέγασης που αποτρέπουν τον αποκλεισμό, βελτιώνοντας την κατανομή της κοινωνικής κατοικίας.

Παράδειγμα: Το γραφείο διαμεσολάβησης στη Ρώμη παρέχει συμβουλευτικές υπηρεσίες στους μετανάστες και τους υποστηρίζει κατά τη διάρκεια αναζήτησης στέγης για να ξεπεραστούν τα εμπόδια των διακρίσεων.

11. ΠΑΡΟΧΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΜΕΡΙΜΝΑΣ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΙΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΤΩΝ ΜΕΤΑΝΑΣΤΩΝ

Οι μετανάστες συχνά έχουν άγνοια για τα δικαιώματά τους με αποτέλεσμα να κάνουν σχετικά μικρότερη χρήση ορισμένων κοινωνικών υπηρεσιών.

Τι μπορεί να γίνει: Προσαρμογή των κοινωνικών υπηρεσιών για την αντιμετώπιση των φραγμών που αντιμετωπίζουν οι μετανάστες και τη θέσπιση κατάλληλων μηχανισμών παραπομπής στις δημόσιες υπηρεσίες, εξασφαλίζοντας πρόσβαση τουλάχιστον σε βασικές υπηρεσίες κοινωνικής πρόνοιας, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που δεν πληρούν τα κριτήρια διαμονής.

Παράδειγμα: Στη Ρώμη υλοποιείται πρόγραμμα για περιθωριοποιημένες κοινωνικά ομάδες χωρίς σταθερή κατοικία. Οι ομάδες αφού εγγραφούν στο κοινωνικό πρόγραμμα μπορούν να ζητήσουν προσωρινή διαμονή στη “Via Modesta Valenti”. Καθ’ όλη τη διάρκεια συμμετοχής στο πρόγραμμα πραγματοποιείται τακτικός έλεγχος στις συνθήκες διαβίωσης. Επιπλέον, με αυτόν τον τρόπο μπορούν να έχουν πρόσβαση σε κοινωνικές και υγειονομικές υπηρεσίες.

12. ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΔΙΑΚΡΙΣΕΩΝ ΚΑΙ ΠΑΡΟΧΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Συχνά τα παιδιά μεταναστών έχουν περιορισμένη πρόσβαση στην προσχολική και την δημοτική εκπαίδευση.

Τι θα μπορούσε να γίνει: Ανάδειξη της κοινωνικής πολυμορφίας και πολυπολιτισμικότητας στα σχολεία βοηθώντας στην ένταξη των παιδιών μεταναστών στα δημόσια σχολεία, ενίσχυση της πρόσβασης στα σχολεία δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, ενίσχυση της πρόσβασης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.

Παράδειγμα: Ορισμένοι δήμοι στην Ολλανδία εισήγαγαν ένα σύστημα εγγραφής στο σχολείο με στόχο το 30% των μαθητών σε κάθε σχολείο να προέρχεται από ευάλωτες ομάδες μαθητών.