Κείμενο / Φωτογραφίες: Κωνσταντίνα Κωνσταντίνου
“The Street Art Project”
Κέντρο Μελέτης του Εγκλήματος
Ο μήνας Ιούνιος του 2019, όπως παρατηρήθηκε άμεσα και έμμεσα[1] και για τον μήνα Μάϊο[2], θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως ένας μήνας γεμάτος από χρώματα, απανωτές εκδηλώσεις του Street Art κινήματος στο κέντρο της Αθήνας ! Η κορύφωση των διοργανώσεων ως κοινωνικά συμβάντα στην πόλη, φυσικά, δεν συνέβει από τη μία χρονική στιγμή στην άλλη.
Στην Ιστορία[3] και στην Κοινωνική Ψυχολογία των κοινωνικών κινημάτων, όπως και στο σύγχρονο κίνημα της Street Art, η κορύφωση σημαντικών στιγμών επήλθε έπειτα από χρόνιες διαδικασίες επικοινωνίας και αποκρυστάλλωσης τριών παραγόντων που βρέθηκαν στην ίδια συχνότητα (νοητική εκ μέρους των ατόμων που ασχολούνται με το graffiti και τη street art και τεχνολογική εκ μέρους συνθηκών, χωροχρόνου) αλληλεπίδρασης μεταξύ τους: ανοχή πολιτείας (ιστορική κατάκτηση), εξωστρέφεια κοινωνικότητας των ατόμων (μονάδες δράσης) και έντονη επιθυμία των πολιτών – κοινού για συμμετοχική ή μη διάδραση με τον τομέα της Τέχνης (κοινωνικές τάσεις)[4].
Ο συνδυασμός αυτών των παραγόντων δημιούργησε εκ νέου[5] χρονικές κορυφώσεις διαφορετικής μορφής για τη Street Art (και όχι για το Graffiti). Πλέον, παρατηρείται, αφ’ ενός η πολιτισμική στροφή[6], αφ’ετέρου η επαναλαμβανόμενη τάση των εκδηλώσεων κινδυνεύει να ετικεταριστεί ως «μόδα» και το κίνημα ως «εμπορικό» αφού σε κάθε δημόσια κοινωνική – πολιτειακή εκδήλωση φαίνεται να χρησιμοποιείται η Street Art για την προσέλκυση νεανικού κι όχι μόνο κοινού, κάπως εργαλειακά.
Σύμφωνα με τον Tarde και τη σχολή του κοινωνικού περιβάλλοντος, τα άτομα μιμούνται το ένα το άλλο ανάλογα με τη συχνότητα που αλληλεπιδρούν μεταξύ τους (και στο κίνημα της Street Art στην Αθήνα οι καλλιτέχνες συναντώνται αρκετά συχνά στο κέντρο της πόλης). Τουτ’ έστιν, όταν ένας καλλιτέχνης δέχεται και επιλέγει να συμμετάσχει σε μία εκδήλωση με «εμπορικό χαρακτήρα», αρκετοί καλλιτέχνες θα μιμηθούν αυτήν την κίνηση και θα επιδιώξουν την εμπορική πρόταση. Γι’ αυτό, ανά τακτά χρονικά διαστήματα, μπορεί να υποστηριχθεί, παρατηρώντας τις επιλογές των καλλιτεχνών τον τελευταίο χρόνο του 2018 – 2019, οτι η νόμιμη Street Art τείνει στο να γίνει μόδα. Όμως, δεν μπορεί να παραβλέψει κανείς πως, πιθανόν, ο δρόμος της μόδας να αποτελεί έναν δρόμο αποδοχής της σύγχρονης Τέχνης από την κοινωνική αντίδραση[7].
“45×45: The Street Art Group Show” – The Blender Gallery (Ζησιμοπούλου 4, Γλυφάδα), Report 9/06/19
Official Poster of event:
Στις 9 Ιουνίου η The Blender Gallery σε συνεργασία με τον επιμελητή Μάνο Νομικό διοργάνωσαν τα εγκαίνια της ομαδικής έκθεσης επιλεγμένων street artists “45×45: The Street Art Group Show”. Οι καλλιτέχνες που συμμετέχουν στην έκθεση είναι οι κάτωθι. Να τονιστεί ότι στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, τα συγκεκριμένα ονόματα θεωρούνται από τα πιο σημαντικά στην αθηναϊκή Street Art σκηνή.
H διάρκεια της έκθεσης είναι από τις 9/06/19 έως τις 22/07/19 και ώρα 13:00 με 22:00. Οι χορηγοί επικοινωνίας της έκθεσης είναι: Athens Voice (official), Radio Pepper 96.6, SAE Technology Group Athens, Three Cents Greece, εταιρεία Vibration (ηχητική κάλυψη της εκδήλωσης), εταιρεία Χρώματα Λαγός που παρείχε δωρεάν υλικά ελαιοχρωματισμού για τις τοιχογραφίες.
Anastasia Papaleonida Pountza, Amneris, “Barba Dee”, “Blaqk”, Dimitris Dallas, Dimitris Ntokos, Dimitris Taxis, “Donforty”, “Fikos”, “Sugahspank” Georgia Kalafati, “Gospel”, Grigoris Papagrigoriou, Ifigenia Iliadou, John Valyrakis, “MAMBO”, Manolis Anastasakos, Maximos Manolis, Melina “Koan”, “Norjin Lama”, “Onebran”, “Pupet”, “Rtmone”, “Same84”, “Simek”, Taxiarchis Mermiris, “Yiakou”.
Στα εγκαίνια οι καλλιτέχνες έβαψαν μπροστά στους επισκέπτες τα έργα τους, ενώ ορισμένοι είχαν ξεκινήσει το βάψιμο νωρίτερα από τη βραδιά των εγκαινίων και αυτό διότι τα έργα τους ήταν “murals” που στόλισαν όλους τους υπαίθριους τοίχους της Gallery. Παράλληλα, η μουσική και τα διαδραστικά παιχνίδια με θέμα τις τεχνικές του graffiti και της street art για παιδιά ηλικίας 6 – 12 ετών από τους “Imaginary Rooms” με τίτλο “Doodle Art Workshop” και επιμελητή τον street artist “Rtmone” διάρκειας 80 λεπτών, έδωσαν μία ευχάριστη και ελπιδοφόρα νότα στην έκθεση.
Το εργαστήριο είχε ως στόχο τη βιωματική αλληλεπίδραση των παιδιών (σε αριθμό συμμετεχόντων 14) με τα έργα, την ενημέρωσή τους σχετικά με τις διαφορές των δύο κινημάτων Graffiti – Street Art, και την εκμάθηση τεχνικών δημιουργώντας δικό τους αυτοσχέδιο sketchbook χρησιμοποιώντας ως όπλο την αυθόρμητη τέχνη των doodles![8]
Στο video teaser απο τη “SAE Technology Group Athens” και στις φωτογραφίες μας (καταγραφή) μπορείτε να κατανοήσετε τον λόγο για τον οποίο η έκθεση κρίθηκε επιτυχημένη από την αρχή: η ιδιαιτερότητα έγκειται στο οτι, ούτως ή άλλως, οι τεχνικές της street art συμβολικά μπορούν να προσαρμοστούν σε ασυνήθιστα μεγέθη, μέσα και επιφάνειες[9]. Γι’ αυτό και οι καλλιτέχνες εκμεταλλεύτηκαν αυτή τη δυνατότητα ζωγραφίζοντας διάφορα κοινωνικά και προσωπικά θέματα σε κεραμικά πλακάκια δαπέδου μεγέθους 45×45 cm, «ανοίγοντας έτσι ένα νέο διάλογο πάνω στην ίδια την τέχνη, τα μέσα και τα υλικά»[10].
Ουσιαστικά, τα έργα διηγούνται ιστορίες μέσω της διαφορετικής «ματιάς» διαφορετικών προσωπικοτήτων (βιώματα, εμπειρίες – εξπρεσιονισμός[11]) μεταφέροντας στο κοινό ανησυχίες και προβληματισμούς. Ακόμη το ίδιο μέσο χρήσης, τα πλακάκια δαπέδου, μεταφέρονται στον τοίχο και όχι στο δάπεδο συμβολίζοντας την αναβάθμιση και παραλληλίζοντάς το με το ίδιο το κίνημα της Street Art που αναβαθμίζει την πόλη.
Παρακάτω παρουσιάζονται ορισμένα έργα από την έκθεση με τις απαραίτητες πληροφορίες.
“Urban Lovers” 2019, Athinais Cultural Center (Καστοριάς 34 – 36, Βοτανικός), Report 20/06/19
Official Poster of event:
Στις 20 Ιουνίου πραγματοποιήθηκε η δεύτερη – σε σειρά του παρόντος report – μεγάλη γιορτή για το κίνημα της Street Art, το event “Urban Lovers” στον πολυχώρο πολιτισμού «ΑΘΗΝΑΪΣ» – “Athinais Cultural Center”. Κατόπιν αναζήτησης του ιστορικού του event, μπορεί να διαπιστώσει κανείς πως πρόκειται για μία ετήσια εκδήλωση (φέτος ήταν η 4η χρονιά), η οποία διοργανώνεται από το περιοδικό “Οzon Raw” στο κέντρο της πόλης. Η εκδήλωση συνδυάστηκε με επιμέρους – και παρεμφερείς – δραστηριότητες που όλο και περισσότερο έχουν αρχίσει να περιλαμβάνονται στην καινούργια νοοτροπία των νέων (κι όχι μόνον των νέων – η Street Art ενδείκνυται για όλες τις ηλικίες).
Ο σκοπός αυτών των δραστηριοτήτων ήταν να αναδείξουν το αστικό τοπίο, τις όψεις της πόλης της Αθήνας, και οτι μπορούν να χρησιμεύσουν ως εργαλεία αποτύπωσης, εκμάθησης, ανίχνευσης ατομικών δεξιοτήτων ταυτοχρόνως, όπως η φωτογραφία (με την ομαδική έκθεση φωτογραφίας με θέμα “Urban”, η οποία ένωσε είκοσι διαφορετικούς φωτογράφους, έπειτα από ανοιχτό κάλεσμα του περιοδικού Ozon), τα videos, stencil workshops και η κατάλληλη με τη Street Art κουλτούρα μουσική.
Χορηγοί επικοινωνίας ήταν η Starbucks RTD! Almond Plant – Based, το κανάλι FOX Networks Group Greece με τη σειρά “LEGION”, η New Era (η πιο δημοφιλής μάρκα καπέλων στη street κουλτούρα) μέσα από μια έκθεση φωτογραφίας της Nina Lass, video art από τον Απόστολο Ζυγούρη και dedicated artwork από τον Same84 καθώς και η Heineken 0.0 & Heineken.
Η ιδιαιτερότητα σε αυτό το event (ώρες 18.00 – 23.00) έγκειται στη σκηνογραφική σύλληψη της live εκτέλεσης των έργων της Street Art εντός του πολυχώρου και η καλαίσθητη πλευρά αυτής από νέους (ηλικιακά) καλλιτέχνες που έχουν, όπως και στο event της Blender Gallery, “χτίσει” το όνομά τους στους δρόμους της Αθήνας και μεταξύ τους έχουν αναγνωρίσει / παραδεχθεί την τεχνοτροπία τους ως μία εξελίσσιμη καλλιτεχνική ταυτότητα[12]. Οι συμμετέχοντες χωρίς μάσκες στα πρόσωπά τους[13] όπως και στη Blender Gallery δεν κρύβονταν απο κανέναν εξίσου, ήταν: o “Yiakou” (όπου ήταν ο υπεύθυνος καλλιτεχνικός διευθυντής της εκδήλωσης), η Μ. “Koan”, o “OneBran”, οι “3mikapa”, o “Spent1”, o “Soteur”, ο “SimpleG” και η “Nique”.
Οι καλλιτέχνες ζωγράφισαν σε καμβάδες – «σελίδες» που ήταν κολλημένοι επάνω σε ελαφρά ξύλινη επιφάνεια «ανοιχτών βιβλίων». Από τη μία πλευρά σε κυκλική επιφάνεια – λευκή αρχικά – γέμισαν με χρώματα που επέλεξαν να στολίσουν το έργο τους από την άλλη πλευρά. Η σημασιολογία της επιλογής του σκηνικού και εδώ τοποθετείται στην άποψη του οτι ο εκάστοτε καλλιτέχνης στην πόλη έχει να αφηγηθεί μία ιστορία από το δικό του «βιβλίο ζωής» ως μέρος του κοινωνικού συνόλου εντός ενός ευρύτερου συμβολισμού: πρωταγωνιστές στη μετανεωτερική εποχή είναι τα άτομα και μέσω των εμπειριών που αποκομίζουν στην καθημερινότητά τους συμβάλλουν με τον τρόπο τους στην κατανόηση της ίδιας της ζωής. Καθ’ όλη τη διάρκεια της live εκτέλεσης των έργων, οι καλλιτέχνες έρχονταν σε αλληλεπίδραση με το κοινό εξηγώντας τη θεματολογία των έργων τους και συζητώντας για το μέλλον της Street Art ευρύτερα.
Παρακάτω παρουσιάζονται όλα τα έργα της εκδήλωσης με τις απαραίτητες πληροφορίες.
“Athens Urban Gallery”, Εμπορικό Τρίγωνο Δήμου Αθηναίων (οδοί: Βουλής, Ευρυπίδου, Σταδίου, Καραγιώργη Σερβίας, Λέκκα, Πραξιτέλους, Ιωάννου Παπαρρηγόπουλου, Παλαιών Πατρών Γερμανού), Report 9/06/19, 16/06/19, 28/06/19
Official Poster of event:
Στις 9 Ιουνίου, την ίδια ημέρα με τα εγκαίνια της Blender Gallery, το Εμπορικό Τρίγωνο της Αθήνας προχώρησε στη μετατροπή πράσινων ΚΑΦΑΟ που είχαν απομείνει με χρώματα, όπως είχε πραγματώσει αρχικά το 2017 και πέρισυ. Φέτος, όμως, το Εμπορικό Τρίγωνο της Αθήνας, με το παρόν κάλεσμα (το πρώτο αναρτήθηκε στην επίσημη ιστοσελίδα του τέλη Μαΐου και το δεύτερο κάλεσμα τέλη Ιουνίου 2019) προς εικαστικούς και καλλιτέχνες street artists, φιλοτέχνησε τελικά όλα τα ΚΑΦΑΟ που βρίσκονται εντός της νοητώς οριοθετημένης περιοχής του Τριγώνου. Η μελέτη και η προετοιμασία για αυτό το κάλεσμα προϋπέθετε την άμεση παρατήρηση και καταγραφή ΚΑΦΑΟ αλλά και οδών προκειμένου να ζωγραφιστούν τα εναπομείναντα σκούρα πράσινα κουτιά καλωδίων στους πεζόδρομους.
Το Εμπορικό Τρίγωνο της Αθήνας εξέδωσε διαδικτυακά και έντυπα βιβλίο για το project αυτό με τίτλο “Τέχνη στα ΚΑΦΑΟ”, το οποίο περιλαμβάνει την ιστορία του project, φωτογραφίες με τα ΚΑΦΑΟ (χαρτογράφηση σημείων με τα βαμμένα ΚΑΦΑΟ για να μπορεί ο οποιοσδήποτε να τα βρει ακολουθώντας την πορεία της εκάστοτε οδού) με τις απαραίτητες λεπτομέρειες (καλλιτέχνης, τίτλος, χρονιά) και στο τέλος τα σύντομα βιογραφικά των καλλιτεχνών.
Τα φετινά καλέσματα καλλιτεχνών από το Εμπορικό Τρίγωνο συνδυάστηκαν με ανοιχτή εκδήλωση – event με τον τίτλο “Athens Urban Gallery”. Από τις 12.00 – 20.00 στις κάθετες οδούς της Σταδίου, από την οδό Σοφοκλέους έως και την Πλατεία Συντάγματος, οι καλλιτέχνες άφησαν το προσωπικό τους αποτύπωμα στο δημόσιο χώρο πετυχαίνοντας το στοίχημα μιας «υπαίθριας gallery».
Η εκδήλωση αποτελεί μέρος της δράσης καθαρισμού όψεων του “This is Athens-Polis”[14] σε συνολικά 30 οικοδομικά τετράγωνα του κέντρου, η οποία υλοποιείται από το Athens Partnership με δωρεές των: Κοινωφελές Ίδρυμα Α Κ Λασκαρίδη – A C Laskaridis Charitable Foundation, The BEAT App, Constantine Μ. Logothetis, COSMOTE, Ιονική Ξενοδοχειακαί Επιχειρήσεις Α.Ε., Λάμψα Α.Ε. Ο καθαρισμός όψεων επιφανειών, ωστόσο, πριν ή και μετά την εκτέλεση έργων της street art που τις παλιές ή και νέες μουτζούρες, δεν μπορούν να προστατέψουν σε καμία περίπτωση τα έργα διότι η ειδική υδροφοβική επίστρωση anti-tagging, μπορεί μεν να αποτρέπει τις υπογραφές και τα γράμματα αλλά σε ίδιο περίπου χρόνο φθείρει τα έργα της street art σε σύντομο χρονικό διάστημα.
Η καταγραφή μας ήταν τριήμερη και πραγματοποιήθηκε στις 9, 16 και 28 Ιουνίου. Στις 9 Ιουνίου συνομιλήσαμε με τους καλλιτέχνες, μάθαμε τη θεματολογία τους και τους λόγους για τους οποίους επέλεξαν να συμμετάσχουν σε αυτήν την εκδήλωση. Οι περισσότεροι απάντησαν ότι ήταν μία ευκαιρία αυτή η εμπλοκή τους, με κοινό σκοπό «να ομορφύνουμε την πόλη μας, να αλλάξουμε τη διάθεση των περαστικών της». Αναμένοντας την επόμενη εκδήλωση του “Athens Urban Gallery” που όπως έχει αναφερθεί πρόκειται να συμβεί μετά τις 15 Ιουλίου, φωτογραφίσαμε ορισμένα από τα ΚΑΦΑΟ που βάφτηκαν με επιλεγμένα από τους καλλιτέχνες σχέδια ανάδειξης πολιτιστικής κληρονομιάς – συμβόλων της Ελλάδας και δη της Αθήνας, επίκαιρων κοινωνικών καταστάσεων, τεχνολογικής εξέλιξης και τουριστικών τοπίων – εικόνων της Ελλάδας.
Οι λόγοι επιλογής της συγκεκριμένης θεματολογίας ποικίλουν αλλά έχουν ως βασικό άξονα το οτι το Μοναστηράκι, η Ομόνοια και το Σύνταγμα (Εμπορικό Τρίγωνο) χαρακτηρίζονται ως περιοχές με τη μεγαλύτερη προσέλευση τουριστών αλλά και Ελλήνων[15]. Εκτός του οτι οι περιοχές συμβολίζουν το «κέντρο» της πρωτεύουσας με την κατάλληλη δημοφιλία όσον αφορά τη ψυχαγωγία[16], συγκεντρώνουν σχεδόν όλα τα σημαντικά δημόσια κτίρια τόσο για την ιστορία όσο και για τον πολιτισμό της Ελλάδας.
Παρακάτω παρουσιάζονται ορισμένα έργα σε ΚΑΦΑΟ που πραγματοποιήθηκαν τον Ιούνιο[17] με τις απαραίτητες πληροφορίες.
[1] Κυριαζή Ν., Η κοινωνιολογική έρευνα. Κριτική επισκόπηση των μεθόδων και των τεχνικών, Αθήνα, Πεδίο, 2011, σελ. 243.
[2] Αναφορά στην εκδήλωση του Εμπορικού Τριγώνου στην οποία συμμετείχαμε, εδώ για περισσότερα, http://e-keme.gr/%cf%84%ce%bf-the-street-art-project-%cf%83%cf%84%ce%bf-%ce%b4%ce%b9%ce%ae%ce%bc%ce%b5%cf%81%ce%bf-%cf%86%ce%b5%cf%83%cf%84%ce%b9%ce%b2%ce%ac%ce%bb-street-art-%cf%84%ce%bf%cf%85-%ce%b5%ce%bc%cf%80/ , τελευταία πρόσβαση: 3/07/2019.
[3] Γεωργουλής Κ. Δ., Φιλοσοφία της Ιστορίας, Αθήνα, Παπαδήμα, 1993, σελ. 202 – 216.
[4] Με την αλλαγή του αιώνα και της νέας χρονικής φάσης, αυτής της μετανεωτερικότητας ή ύστερης νεωτερικότητας, εμφανίστηκαν θεωρίες και προσεγγίσεις για την εξήγηση των καινούργιων φαινομένων, όχι πια με τον χαρακτήρα των «μεγάλων αφηγήσεων», αλλά με την επιφύλαξη της παροδικότητας, ότι από τη μια στιγμή στην άλλη μπορούν να αλλάξουν τα πράγματα για τα οποία ήμασταν κάποτε σίγουροι για την αλήθεια τους, όπως για παράδειγμα, πίστευαν οι θετικιστές.
Η θέση του Harvey παραμένει επίκαιρη: συνδέει τη μετανεωτερικότητα με τις «καταστάσεις διάβρωσης των εθνικών, πολιτισμικών και γλωσσικών ταυτοτήτων στο πλαίσιο της παγκοσμιοποίησης». Η διάβρωση έγκειται στον κατακερματισμό της προηγούμενης ενιαίας και ορθολογικής ταυτότητας του ανθρώπου του Διαφωτισμού με την ανάδειξη πολλών ταυτοτήτων μέσα στο πλαίσιο της παγκοσμιοποίησης ενός ανθρώπου που ζει στο εφήμερο και στο διαφορετικό.
Lyotard J. F., Η μεταμοντέρνα κατάσταση, Αθήνα, Γνώση, 1979, σελ. 26.
Harvey P., Η κατάσταση της Μετανεωτερικότητας, Αθήνα, Μεταίχμιο, 2007, σελ. 69 – 100.
[5] Η ιστορία του Graffiti υπό την εποχή της νεωτερικότητας, που, τρόπον τινά, “έφερε” στο προσκήνιο την παράλληλη ιστορία ενός άλλου κοινωνικού κινήματος με μέσο τη σύγχρονη Τέχνη, τη Street Art, επαναλαμβάνεται στην εποχή της μετανεωτερικότητας, σήμερα, με αλλαγή στον τελικό στόχο: αυτή της ανανοηματοδότησης της καθημερινότητας των ανθρώπων και της ανανέωσης του παγκόσμιου δημόσιου χώρου σε αντίθεση με τον παλαιότερο στόχο όπου ήταν η διαμαρτυρία, η αντίδραση εντός των κοινοτήτων.
[6] Mitchell D., Cultural Geography: A Critical Introduction, Oxford, 2000, Blackwell.
[7] Η επινόηση και η μίμηση (θεμελιώδη στοιχεία) επηρεάζουν την ανθρώπινη συμπεριφορά κατά τη θεωρία της δι – ατομικής ψυχολογίας του Tarde.
Jean M., “Gabriel Tarde et la psychologie sociale”, Revue francaise de sociologie, Vol. 13, 4, σελ. 474, 475.
[8] https://www.imaginaryrooms.com/ , επίσημη ιστοσελίδα, τελευταία πρόσβαση: 3/07/2019.
[9]https://themillennials.gr/45×45-the-street-art-group-show-mia-entypwsiakh-ekthesh-me-erga-eikastikwn-kai-street-artists-mas/?fbclid=IwAR0wnq3NgLb76Z_056VTFYpwrq1yzw7l3c6IKlsjVErQtlxe6ZYcmkQ5tAw , «45×45 | THE STREET ART GROUP SHOW: Μία εντυπωσιακή έκθεση με έργα εικαστικών και street artists», ημερομηνία δημοσίευσης: 29/05/2019, τελευταία πρόσβαση: 3/07/2019.
[10]https://www.culturenow.gr/45×45-omadiki-street-art-ekthesi-stin-blender-gallery/?fbclid=IwAR16Ij1BXF68ZfN9xnRyesu8YXXqIywizdPIm5Xa_hp3TXkjeDQS-DWTh94 , «45×45: Ομαδική street art έκθεση στην Blender Gallery», ημερομηνία δημοσίευσης: 13/05/2019, τελευταία πρόσβαση: 3/07/2019.
[11] Τζούλιο Κάρλο Αργκάν, Η Μοντέρνα Τέχνη, Ηράκλειο, Μτφρ. Παπαδημήτρη Λ., Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 2012, σελ. 256 – 259.
[12] Η Street Art χαρακτηρίζεται, εκτός από την παροδικότητά της στον χρόνο, από την εξέλιξή της ως κίνημα ακόμη κι ως τεχνοτροπία (κατέχει αρκετά είδη – τεχνικές) σε αντίθεση με το Graffiti που φτάνει ως ένα ορισμένο σημείο κοινωνικά και τεχνικά.
Berdahl A.Μ., Horvei Ο., Kontur F., Street Art, Norway, 2011.
Manco T., Street Logos tm , London, Thames & Hudson, 2004.
https://encyclopedia.thefreedictionary.com/Street+art#cite_note-Lewisohn-2 , The Free Dictionary, τελευταία πρόσβαση: 3/07/2019.
[13] Οι μάσκες στα πρόσωπα των ατόμων που ασχολούνται με το Graffiti τη δεκαετία του ‘70 ήταν ο χρυσός κανόνας τόσο μεταξύ τους όσο για ολόκληρο το κίνημα για λόγους προφύλαξης είτε από την αστυνομία και τα Μ.Μ.Ε. είτε από αντίπαλα crews.
Στη Street Art η μάσκα λειτουργεί μόνο για την ατομική υγεία του καλλιτέχνη και φυσικά για την καλλιέργεια της φήμης του, καθώς δεν χρειάζεται να προφυλαχθεί από κάποιον άμεσα.
Phillips S., Wallbangin’: Graffiti and Gangs in L.A., Chicago, University of Chicago Press, 1999, σελ. 47 – 56, 312 – 314.
[14] “Η δράση καθαρισμού όψεων του This is Athens-Polis είναι μια πρωτοβουλία, που έχει σχεδιαστεί και υλοποιείται από το Athens Partnership, τον μη κερδοσκοπικό οργανισμό που προωθεί φιλανθρωπικές συνεργασίες με μεγάλο αντίκτυπο μεταξύ του δήμου Αθηναίων και του ιδιωτικού τομέα, αξιοποιώντας τους πόρους και ενεργοποιώντας τις δυνάμεις και των δύο”.
[15] Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ) για την περίοδο Ιανουάριος – Μάϊος 2019 για την Αθήνα, https://sete.gr/el/statistika-vivliothiki/statistika/, τελευταία πρόσβαση: 3/07/2019.
[16]029272/article/epikairothta/ellada/kentro-yyxagwgias-to-trigwno?fbclid=IwAR2o_2jOF4xz80lFLPrr9Nh-J3RDX4EupPggVV7yzDz7z2bVXq9fikGRrWw , Καραϊσκάκη Τ., «Κέντρο ψυχαγωγίας το «τρίγωνο», ημερομηνία δημοσίευσης: 17/06/2019, τελευταία πρόσβαση: 3/07/2019.
Για το εάν αποτελεί το εμπορικό τρίγωνο τόπο ψυχαγωγίας τόσο των τουριστών όσο και των Ελλήνων, η έρευνα «Η επιχειρηματική και επαγγελματική δραστηριότητα στο εμπορικό τρίγωνο της Αθήνας» (αποτελεί συνέχεια του ερευνητικού προγράμματος «ΑΡΙΣΤΕΙΑΣ» του ΕΚΚΕ με τίτλο «Επιχειρηματικότητα, κίνδυνοι και ανταγωνισμός στο ιστορικό-εμπορικό κέντρο της Αθήνας», 2005 – 2007), από το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών (ΕΚΚΕ) μπορεί να απαντήσει. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε κατά το α΄ εξάμηνο του 2019, σε συνεργασία με την ομάδα έργου του Προγράμματος Πιλοτικής Αναβάθμισης του Εμπορικού Τριγώνου του Δήμου Αθηναίων, με την ιδρυτική δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ). Η έρευνα αποτελεί συνέχεια παλαιότερου μεγάλου ερευνητικού προγράμματος του ΕΚΚΕ που είχε διεξαχθεί μεταξύ 2005 και 2007 σε όλο το τότε ιστορικό κέντρο.
[17] Εδώ μπορείτε να δείτε το αφιέρωμα – ρεπορτάζ του “AFP News Agency” για αυτήν την εκδήλωση: https://www.facebook.com/watch/?v=2433585760254929 , τελευταία πρόσβαση: 3/07/2019.
Εδώ μπορείτε να δείτε το βίντεο που γυρίστηκε από το “Athens Partnership” για την εκδήλωση: https://www.facebook.com/watch/?v=2543410935677662 , τελευταία πρόσβαση: 3/07/2019. Όπως αναφέρεται στη σελίδα του:
“τo Athens Partnership ήταν ένα από τα 11 “χρυσά” παραδείγματα της Ελλάδας των άξιων και των αξιών που επέλεξε ο ΣΕΒ – Σύγχρονες Επιχειρήσεις – Σύγχρονη Ελλάδα να παρουσιάσει στην ετήσια Γενική Συνέλευση, από τον κόσμο των επιχειρήσεων, των ΜΚΟ και της κοινωνικής προσφοράς. Ο Γενικός Διευθυντής του AP, Αλέξανδρος Καμπούρογλου, μοιράζεται τη λογική της συνεργασίας που έχει σπάσει στεγανά και έχει φέρει θετικά αποτελέσματα για χιλιάδες Αθηναίους και όχι μόνο. Απαραίτητο συστατικό της επιτυχίας ήταν πάντα η συνεργασία του Δήμος Αθηναίων και η ιδρυτική υποστήριξη του Stavros Niarchos Foundation”.
