Η δημοκρατία στο ζωικό βασίλειο

Οι κοινές λήψεις αποφάσεων είναι πιθανό να έχουν μεγάλη σημασία για την εξέλιξη των σταθερών κοινωνικών δομών, εξηγούν οι βιολόγοι Larissa Conradt και Timothy Roper στη  μελέτη του 2007 “Η δημοκρατία στα ζώα” . “Μπορεί κανείς να δει τις δημοκρατικές ρίζες του ανθρώπινου είδους  σε όλο το βασίλειο των ζώων – βασίλειο το οποίο, σε πολλές περιπτώσεις, είναι περισσότερο σαν μια δημοκρατία των ζώων”.

Το κόκκινο ελάφι της Ευρασίας ζει σε μεγάλα κοπάδια, ξοδεύοντας πολύ χρόνο, είτε βοσκώντας είτε μένοντας  ξαπλωμένο. Μερικά ελάφια είναι έτοιμα να περπατήσουν πριν από τα άλλα, και οι επιστήμονες έχουν παρατηρήσει ότι οι αγέλες κινούνται μόνο όταν το 60% των ενηλίκων σταθεί όρθιο, ουσιαστικά ψηφίζοντας την απόφαση με τα πόδια τους. Ακόμη και αν ένα κυρίαρχο ελάφι είναι πιο έμπειρο και κάνει λιγότερα λάθη από τα υπόλοιπα, το κοπάδι ακολουθεί συνήθως τις δημοκρατικές αποφάσεις έναντι των αυταρχικών.

Ένας σημαντικός λόγος για αυτό, σύμφωνα με την έρευνα των βιολόγων Conradt και Roper, είναι ότι οι ομάδες είναι λιγότερο παρορμητικές: “Οι Δημοκρατικές αποφάσεις είναι πιο ευεργετικές κυρίως επειδή έχουν την τάση να είναι λιγότερο ακραίες και όχι επειδή κάθε ελάφι παίρνει μέρος στη απόφαση”.

Παρόμοια με το κόκκινο ελάφι, οι αγέλες του Αφρικανικού βουβαλιού παίρνουν συχνά ομαδικές αποφάσεις σχετικά με το πότε και πού θα κινηθούν. Στη δεκαετία του 1990, οι ερευνητές συνειδητοποίησαν ότι η κίνηση που αρχικά έμοιαζε με τέντωμα είναι στην πραγματικότητα ένα είδος “συμπεριφοράς ψηφοφορίας”, στην οποία τα θηλυκά δείχνουν τις ταξιδιωτικές προτιμήσεις τους με το να σηκώνονται όρθια, να κοιτάζουν προς μία συγκεκριμένη κατεύθυνση και στη συνέχεια να ξαπλώνουν πάλι.

“Μόνο τα ενήλικα θηλυκά παίρνουν μέρος στη διαδικασία της ψηφοφορίας ανεξάρτητα από την κοινωνική τους θέση μέσα στην αγέλη“, έγραψε ο βιολόγος David Sloan Wilson σε μια μελέτη του 1997. “Όταν η μέση κατεύθυνση του βλέμματος συγκρίνεται με την επόμενη κίνηση του κοπαδιού, η μέση απόκλιση είναι μόλις τρεις βαθμοί, που υπάγεται μέσα στα όρια του σφάλματος της μέτρησης”.

Οι χιμπατζήδες  είναι οι στενότεροι συγγενείς του ανθρώπου βιολογικά, με κοινά γονίδια περίπου κατά 98% , οπότε είναι λογικό να μοιράζονται μερικά χαρακτηριστικά της δικής μας συμπεριφοράς. Και ενώ δεν υπάρχουν επίσημες εκλογές στην κοινωνία των Χιμπατζίδων, κανένα αρσενικό δεν μπορεί να “διοικεί” για μεγάλο χρονικό διάστημα χωρίς την υποστήριξη των θηλυκών. «Το αρσενικό πρέπει να γίνει αποδεκτό από τα θηλυκά πριν μπορέσει να κερδίσει το καθεστώς του”, αναφέρει το Ινστιτούτο Μελέτης των Σχέσεων ανθρώπου-ζώου. «Τα θηλυκά μπορεί να είναι πολύ επιλεκτικά, και αν δεν εγκρίνουν το αρσενικό  δεν το αφήνουν να ζευγαρώσει με αυτά.” Όταν αυτό θα συμβεί, σύντομα το αρσενικό ανατρέπεται από ένα άλλο αντίπαλο.

Όπως και στην κοινωνία των χιμπατζήδων, έτσι και τα κυρίαρχα αρσενικά στην κοινωνία των μπαμπουίνων δεν είναι και τόσο δικτάτορες. Σύμφωνα με τους ζωολόγους James Else και Phyllis Lee, οι αποφάσεις των κίτρινων μπαμπουίνων για το πως θα κινηθεί η ομάδα μπορεί να επηρεαστεί από οποιοδήποτε ενήλικα, αλλά τα αρσενικά και τα θηλυκά που κατέχουν ιεραρχική θέση φαίνεται να έχουν τον τελικό λόγο.

Ενώ οι μέλισσες και άλλα ιδιαίτερα κοινωνικά έντομα ζουν για τη βασίλισσά τους, δεν ζουν σε μοναρχίες. Οι βασίλισσες μέλισσες  είναι ουσιαστικά μόνο μηχανές παραγωγής αυγών, αφήνοντας το έργο της λειτουργίας της κυψέλης στις εργάτριες και τους κηφήνες. Αυτές οι μέλισσες δεν αποτελούν τους αντίστοιχους ανθρώπους ψηφοφόρους, αλλά η συλλογική τους βούληση είναι, ωστόσο, αυτή που οδηγεί στην επιτυχία της κυψέλης.

Σύμφωνα με βιολόγους του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, τα περιστέρια έχουν πολύπλοκες κοινωνικές ιεραρχίες στις οποίες ακόμη και τα περιστέρια που δεν κατέχουν υψηλή θέση μπορούν να ψηφίσουν στην επόμενη πτήση του σμήνους. Χρησιμοποιώντας μηχανές εντοπισμού GPS,  οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι τα περισσότερα πουλιά έχουν λόγο στη λήψη αποφάσεων, αλλά ένα ευέλικτο σύστημα “κατάταξης” διασφαλίζει ότι κάποια πουλιά είναι πιο πιθανό να οδηγήσουν τα υπόλοιπα. “Αυτό το σύστημα μπορεί να αντιπροσωπεύει μια ιδιαίτερα αποτελεσματική μορφή στη διαδικασίας λήψης αποφάσεων” δήλωσαν οι βιολόγοι.

Πηγή: mnn.com

Μετάφραση: Τομπέα Ελένη

socialpolicy.gr