Της Κατερίνας Ρουκά και Χριστίνας Χατζηνικολάου
Οι «Εκδόσεις των Συναδέλφων» στην Αθήνα και οι «Ακυβέρνητες Πολιτείες» στη Θεσσαλονίκη, δημιουργήθηκαν μέσα στην εποχή της οικονομικής και κοινωνικής κρίσης, ανοίγοντας νέους δρόμους στην ελληνική εκδοτική δραστηριότητα.
Αυτοπροσδιορίζονται ως κολεκτίβα εργασίας, απορρίπτοντας την καθιερωμένη ιεραρχία, τους διευθυντές και τους διευθυνόμενους των κλασικών εκδόσεων. Θεωρούν πως το βιβλίο δεν είναι εμπόρευμα αλλά κοινωνικό αγαθό και ο αναγνώστης δεν μπορεί να είναι καταναλωτής, αλλά εραστής του βιβλίου.
Πρόκειται για μια συμπαρουσίαση των δύο εκδοτικών – πολιτιστικών πρωτοβουλιών που μας βάζει στον κόσμο της συλλογικότητας και της αλληλεγγύης, δείχνοντας τη «διαδρομή» που ακολούθησαν οι δύο ομάδες και τα «υλικά» που συνέλεξαν για την υλοποίηση της ιδέας τους.
Συνέντευξη με τον Κώστα από τις «Εκδόσεις των συναδέλφων»
Οι “Εκδόσεις των Συναδέλφων” είναι παιδί της κρίσης; Τι καινούργιο έχει προσφέρει από το 2009 έως σήμερα αυτή η αυτοδιαχειριζόμενη εκδοτική πρωτοβουλία;
Οι Εκδόσεις των Συναδέλφων δημιουργήθηκαν το 2009, πριν ξεκινήσει επισήμως η κρίση στην Ελλάδα. Βεβαίως ξεκίνησαν με διαφορετική λογική –ως μία εκδοτική παρέμβαση στο πλαίσιο του Συλλόγου Υπαλλήλων Βιβλίου-Χάρτου Αττικής– και στην πορεία αυτονομήθηκαν και μετεξελίχθηκαν σε κολεκτίβα εργασίας. Οι άνθρωποι που ξεκινήσαμε το 2009, αλλά και όσοι δραστηριοποιήθηκαν στην πορεία, είμαστε όλοι με τη λογική της αυτοδιαχείρισης, ανεξαρτήτως κρίσης. Βεβαίως η κρίση έπαιξε το ρόλο της με την έννοια ότι «βοήθησε» στο να μείνουν αρκετοί χωρίς δουλειά, οπότε η συμμετοχή στην κολεκτίβα ήταν και μία λύση για την επιβίωση. Άρα, οι Εκδόσεις των Συναδέλφων και είναι και δεν είναι παιδί της κρίσης.
Δεν ξέρω τι καινούργιο φέραμε –αυτό είναι κάτι που μάλλον θα το κρίνουν άλλοι–, αυτό που θα θέλαμε είναι να φέρναμε σε ένα κομμάτι εργαζομένων την ελπίδα και μία άλλη λογική: ότι μπορούμε χωρίς αφεντικά, με συλλογική προσπάθεια, αλληλεγγύη και αξιοπρέπεια.
Ποια είναι η ανταπόκριση που βρήκαν οι “Εκδόσεις των Συναδέλφων” στο αναγνωστικό κοινό;
Παρότι δεν είμαστε κάποιος «μεγάλος» εκδοτικός οίκος, θεωρούμε ότι το αναγνωστικό κοινό έχει ανταποκριθεί στην προσπάθεια που κάνουμε. Αρκετά βιβλία που έχουμε εκδώσει έκαναν δεύτερες εκδόσεις και αυτό κάτι δείχνει. Αλλά όχι μόνο αυτό. Τα καλά λόγια που ακούμε, οι συνεχώς αυξανόμενες προτάσεις για έκδοση που μας έρχονται, η συμμετοχή του κόσμου στις εκδηλώσεις που διοργανώνουμε είναι και αυτά δείκτες της ανταπόκρισης που έχουμε από ένα κοινό, που, ως επί το πλείστον, αποτελείται από ανθρώπους που συμμετέχουν στα κοινά, στα κινήματα, στις συλλογικές προσπάθειες.
Η νομική μορφή των “Εκδόσεων των Συναδέλφων” είναι Κοινωνική Συνεταιριστική επιχείρηση. Γιατί επιλέξατε αυτήν τη νομική μορφή; Πώς λειτουργεί πρακτικά η ομάδα σας και τι θα συμβουλεύατε άλλους ανθρώπους ή ομάδες που θέλουν να ξεκινήσουν ένα παρόμοιο αυτοδιαχειριζόμενο εγχείρημα;
Επιλέξαμε αυτή τη μορφή για τελείως πρακτικούς λόγους. Θα μπορούσαμε να επιλέξουμε οποιαδήποτε άλλη νομική μορφή. Άλλωστε δεν θεωρούμε ότι η νομική μορφή χαρακτηρίζει κάποιο εγχείρημα, αλλά η εσωτερική συμφωνία μεταξύ των μελών του. Η ομάδα μας λειτουργεί συνελευσιακά. Όλα τα συζητάμε ισότιμα και οι αποφάσεις λαμβάνονται συλλογικά. Δεν υπάρχουν διευθυντές και διευθυνόμενοι.
Όσον αφορά το τί θα συμβουλεύαμε άλλες ομάδες, δεν έχουμε κάποια ιδιαίτερη συμβουλή να δώσουμε σε όσους θέλουν να ξεκινήσουν κάτι παρόμοιο. Μόνο να το αποφασίσουν. Να δουν τη ζωή τους πέρα από τα αφεντικά. Να δουν τον εαυτό τους μέσα σε μια συλλογική προσπάθεια εργασίας. Από εκεί και πέρα,θα βρεθεί η άκρη. Και στο τυπικό-νομικό επίπεδο, αλλά και στο επίπεδο της ουσίας. Και εμείς είμαστε διατεθειμένοι να δώσουμε οποιαδήποτε βοήθεια χρειαστεί.
Με ποια κριτήρια επιλέγετε την έκδοση των βιβλίων; Αυτή την περίοδο ετοιμάζετε κάτι καινούργιο;
Η απόφαση για να βγει ένα βιβλίο είναι συνισταμένη πολλών και διαφορετικών κριτηρίων. Καταρχάς, πρέπει να μας αρέσει και ως περιεχόμενο και ως γραφή. Από κει και πέρα κοιτάμε τα οικονομικά μας και το αν μπορούμε να στηρίξουμε το βιβλίο σε διάφορα επίπεδα: εκδηλώσεις, «διαφήμιση», διακίνηση, κ.λπ. Δεν σημαίνει, δηλαδή, ότι ένα βιβλίο που μας αρέσει εκδίδεται κιόλας. Αν εκτιμήσουμε ότι δεν μπορούμε να το στηρίξουμε όπως πρέπει, δεν το βγάζουμε. Δεν είναι στη λογική μας να βγαίνουν βιβλία και να μένουν στην αποθήκη, μόνο και μόνο για να προσθέσουμε μερικούς ακόμα τίτλους στον κατάλογό μας.
Εδώ πρέπει να πούμε ότι δεν είναι απαραίτητο να συμφωνούμε ιδεολογικά ή πολιτικά με κάποιο βιβλίο για να το εκδώσουμε. Πρώτον, γιατί μεταξύ μας έχουμε διαφορετικές ιδεολογικές αφετηρίες και πολιτικές αναφορές και δεύτερον, γιατί δεν είναι στη λογική μας να βάζουμε ιδεολογικά ή πολιτικά προαπαιτούμενα. Ένα βιβλίο, αν είναι καλογραμμένο, σοβαρό και τεκμηριωμένο, τυπώνεται ανεξάρτητα εαν συμφωνούμε ή διαφωνούμε με το περιεχόμενό του (όλοι ή κάποιοι από εμάς). Βεβαίως, αποκλείονται a priori βιβλία ρατσιστικού, φασιστικού ή σεξιστικού περιεχομένου.
Έχετε διασυνδέσεις και συνεργασία με εκδόσεις και βιβλιοπωλεία του εξωτερικού που έχουν κοινό όραμα μ’ εσάς;
Υπάρχουν κάποιες επαφές, αλλά αυτό είναι κάτι που θα πρέπει να δουλευτεί πιο εντατικά στο μέλλον.
Συνέντευξη με τον Χρήστο από τις «Ακυβέρνητες Πολιτείες»
Θα θέλαμε να μας πείτε λίγα λόγια για τη διαδρομή από τη σύλληψη της ιδέας της αυτοδιαχειριζόμενης κοινότητας βιβλίου και εντύπου “Ακυβέρνητες Πολιτείες” μέχρι την υλοποίηση της. Συναντήσατε δυσκολίες;
Η αυτοδιαχειριζόμενη κοινότητα του βιβλίου δεν είναι μια καινούρια ιδέα. Κυοφορείται μέσα στους κύκλους των εργαζομένων του κλάδου αρκετά χρόνια τώρα, είχε γίνει μάλιστα και συγκεκριμένη πρόταση στο σωματείο της Θεσσαλονίκης, η υλοποίηση της όμως δεν προχώρησε.
Για εμάς, οδηγός και παράδειγμα αποτέλεσαν οι «Εκδόσεις των Συναδέλφων» στην Αθήνα, που με τις εκδόσεις και το βιβλιοπωλείο τους, αποτελούν μια έμπρακτη απόδειξη ότι οι εργαζόμενοι του κλάδου μπορούν να λειτουργήσουν ένα τέτοιο εγχείρημα, από την αρχή έως και το ράφι του βιβλιοπωλείου, χωρίς αφεντικά και κάθετους διαχωρισμούς. Αυτή η οριζόντια δομή είναι που ενέπνευσε κι εμάς στο ξεκίνημα των «Ακυβέρνητων Πολιτειών».
Από δυσκολίες, είχαμε πολλές και διάφορες. Κατ’ αρχήν, είμαστε στην πλειοψηφία μας άνεργοι. Κι όπως οι περισσότεροι άνεργοι, είμαστε σε δύσκολη οικονομική θέση. Άρα, λοιπόν, η χρηματοδότηση αποτέλεσε το βασικό μας πρόβλημα, καθώς βασιστήκαμε -και ακόμη βασιζόμαστε- στις μικρές οικονομίες που έχουμε (ή μάλλον είχαμε) και πολλή προσωπική εργασία. Κατά δεύτερον, έπρεπε να μάθουμε να λειτουργούμε όλοι μαζί. Δεν είναι εύκολο να φεύγεις από έναν χώρο, όπου ό,τι κάνεις είναι “κατά παραγγελία” του αφεντικού και να πηγαίνεις κάπου όπου το κάθε τι απαιτεί συλλογική κουβέντα και απόφαση. Μέχρι σήμερα, μαθαίνουμε βήμα-βήμα κάθε μέρα την αυτοδιαχείριση. Αλλά εδώ ακριβώς βρίσκεται και η ομορφιά του εγχειρήματος.
Ποιο είναι το όραμα σας και σε ποιο κοινό στοχεύετε;
Οι «Πολιτείες» μας φιλοδοξούν να είναι ένα βιβλιοπωλείο για το κίνημα, ένα βιβλιοπωλείο-καφέ συνεργατικό, άρα αυτοδιαχειριζόμενο. Οι δραστηριότητες που φιλοδοξούμε να καλύψουμε ξεκινούν από τη λιανική πώληση βιβλίων, τη χονδρική διάθεση εκδοτικών οίκων στην πόλη, αλλά και στην περιφέρεια της Β. Ελλάδας, την πώληση και διανομή εντύπων, εφημερίδων, περιοδικών, fanzine, και φτάνουν ως την έκδοση εντύπων ή/και βιβλίων, τη διενέργεια εκδηλώσεων/βιβλιοπαρουσιάσεων/παρουσιάσεων τέχνης.
Φιλοδοξούμε να «ακουμπήσουμε» σε ένα κοινό που διψάει για επιθετική και μαχόμενη πολιτική έκφραση, γνώση και ιστορία. Ταυτόχρονα, θέλουμε να ισορροπήσουμε ανάμεσα στον αναγνώστη που αναζητά την ποιοτική, σύγχρονη και κλασική λογοτεχνία και στον, ανεξάρτητο και «άγνωστο» ακόμη για τους πολλούς, δημιουργό – συγγραφέα που μέσα σε δύσκολες και αντίξοες συνθήκες εκδίδει το πόνημα του και το εκθέτει στην κοινωνία. Οι «Ακυβέρνητες Πολιτείες» θέλουν να είναι μια γέφυρα που να ενώνει τα βιβλία, που δύσκολα βρίσκει κανείς στις «μεγάλες αλυσίδες», με το κοινό που πιστεύουμε ότι πραγματικά τους αναλογεί.
Τι βιβλία και έντυπα μπορεί να βρει κανείς στα ράφια του βιβλιοπωλείου σας;
Φιλοξενούμε βιβλία και έντυπα απ’ όλο το φάσμα της μαχόμενης πτέρυγας των εκδόσεων και όχι μόνο. Στο βιβλιοπωλείο μας βρίσκει κανείς από αριστερούς -κλασικούς μαρξιστές ή ορθόδοξους κομμουνιστές- συγγραφείς, μέχρι αναρχικούς, μέτα-αναρχικούς, αντιεξουσιαστές και αιρετικούς αριστερούς συγγραφείς κάθε πτέρυγας του κινήματος. Φιλοξενούμε βιβλία μικρών, αλλά και μεγαλύτερων εκδοτικών οίκων, με όπλο μας την πείρα που έχουμε αποκομίσει τόσα χρόνια, ως υπάλληλοι σε διάφορα βιβλιοπωλεία, αποθήκες και εκδοτικούς οίκους της πόλης. Έτσι, λοιπόν, η επιλογή δεν γίνεται με κριτήρια «ευπώλητων», αλλά και με κριτήρια αντοχής των βιβλίων στον χρόνο.
Πώς υποδέχτηκε ο κόσμος της Θεσσαλονίκης αυτό το νέο εγχείρημα;
Η ανταπόκριση του κόσμου είναι -μέχρι στιγμής- πολύ θετική, αυτούς τους δύο μήνες λειτουργίας. Φαίνεται πως οι απαιτήσεις που υπάρχουν στο αναγνωστικό κοινό της πόλης για μεγαλύτερη ποιότητα στο βιβλίο βρίσκουν έδαφος. Είναι βέβαια πολύ νωρίς να πούμε το οτιδήποτε άλλο, καθώς θα κριθούμε -κι εμείς και τα βιβλία μας- σε βάθος χρόνου.
ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΤΩΝ ΣΥΝΑΔΕΛΦΩΝ, Ερεσσού 35, Αθήνα, Τηλ: 210-3818840
ΑΚΥΒΕΡΝΗΤΕΣ ΠΟΛΙΤΕΙΕΣ, Αλ. Σβώλου 28, Θεσσαλονίκη, Τηλ: 2310-273207
Discover more from socialpolicy.gr
Subscribe to get the latest posts sent to your email.
