Ποινικοποίηση των θεραπειών μεταστροφής στην Ελλάδα: Τι ζητάμε

8 Ιανουαρίου 2022

Τα τελευταία χρόνια έχει ενταθεί διεθνώς η συζήτηση για τις θεραπείες μεταστροφής σε βάρος ΛΟΑΤΚΙ+ προσώπων (δηλ. την προσπάθεια αλλαγής του σεξουαλικού προσανατολισμού ή/και της ταυτότητας φύλου τους). Πολλές πολιτείες των Η.Π.Α., πολύ πρόσφατα ο Καναδάς, αλλά και η Γαλλία, η Γερμανία, η Μ. Βρετανία, η Αλβανία και άλλες ευρωπαϊκές χώρες έχουν ήδη ποινικοποιήσει ή προχωρούν γρήγορα την θεσμική συζήτηση για την ποινικοποίηση των πρακτικών αυτών που έχουν χαρακτηριστεί βασανιστήρια από τον ΟΗΕ.

Το Orlando LGBT+ έχει ενεργοποιήσει εδώ και πάνω από έναν χρόνο την ανεξάρτητη καμπάνια #ηταυτότητάσουδενθέλειαλλαγή, για την ευαισθητοποίηση γύρω από τις θεραπείες μεταστροφής στην Ελλάδα, συλλέγοντας και δημοσιοποιώντας τα πρώτα ερευνητικά δεδομένα που δείχνουν ότι οι πρακτικές αυτές εφαρμόζονται και στην χώρα μας, και απαιτώντας την άμεση ποινικοποίησή τους.

Με το παρόν θα θέλαμε να επαναφέρουμε την πίεση για γρήγορες και αποφασιστικές θεσμικές κινήσεις προς αυτήν την κατεύθυνση, και να αποσαφηνίσουμε τι χρειάζεται να περιλαμβάνει στην βάση του ένα πιθανό σχετικό νομοσχέδιο, ώστε να είναι ουσιαστικά αποτελεσματικό και συμπεριληπτικό για την προστασία των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων. Με βάση τα νομοσχέδια του Καναδά αλλά και των Ευρωπαϊκών χωρών για τις θεραπείες μεταστροφής, αλλά και την κριτική που έχει ασκηθεί σε όσα από αυτά ήταν ελλιπή ή άτολμα (π.χ. στην Μ. Βρετανία), προκαλώντας πιθανά περαιτέρω προβλήματα παρά λύσεις, προτείνουμε ότι η λεγόμενη «ποινικοποίηση των θεραπειών μεταστροφής» θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει τουλάχιστον τα εξής δεδομένα:

• Ολοκληρωμένος ορισμός των θεραπειών μεταστροφής με βάση τους διεθνείς φορείς υγείας, ψυχικής υγείας και ανθρωπίνων δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένων των διαφορετικών μορφών που μπορεί να πάρουν (π.χ. σωματική ή σεξουαλική βία -που αφορούν πράξεις ήδη ποινικά κολάσιμες, και εδώ έχουν επιπλέον το κίνητρο της θεραπείας μεταστροφής, αλλά και απόπειρα «μεταστροφής» μέσω της ψυχοθεραπείας, της συμβουλευτικής, της κατήχησης, της πνευματικής καθοδήγησης κ.α.)
• Αναφορά στις συνήθεις ιδιότητες των δραστών που κατά κύριο λόγο τις εφαρμόζουν: επαγγελματίες υγείας και ψυχικής υγείας, ιερείς, πνευματικοί καθοδηγητές, σύμβουλοι, εναλλακτικοί θεραπευτές-τριες κ.α.
• Πρόβλεψη ποινικών και άλλων κυρώσεων και κλιμάκωση ποινών ανάλογα με την ιδιότητα του δράστη αλλά και το αν επωφελούταν οικονομικά ή με άλλον τρόπο από την σχετική «υπηρεσία» που παρείχε -π.χ. προσωρινή ή μόνιμη απώλεια άδειας επαγγέλματος όπου είναι εφικτό
• Πρόβλεψη ποινών για δράστες ψευδοθεραπειών με θύματα τόσο ανήλικα, όσο και ενήλικα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα (πιθανά με διαφορετική κλιμάκωση στις ποινές). Οι περισσότερες από τις περιπτώσεις που καταγράφονται αφορούν δράστες σε θέσεις ισχύος (π.χ. επαγγελματίες υγείας ή ιερείς) τους οποίους τα θύματα εμπιστεύονται για τις γνώσεις τους λόγω της ιδιότητάς τους. Θα ήταν εγκληματικό επομένως να μην αντιμετωπίζουν ποινές οι δράστες σχετικών εγκλημάτων όταν τα θύματα είναι ενήλικα, και απευθύνονται σε τρίτους λόγω της επιστημονικής τους εξειδίκευσης ή του πνευματικού τους ρόλου.
• Πρόβλεψη χρηματοδότησης για υπηρεσίες ενδυνάμωσης και υποστήριξης θυμάτων θεραπειών μεταστροφής στην Ελλάδα. Οι εγκυρότεροι διεθνείς φορείς ψυχικής υγείας (π.χ. Αμερικανική Ψυχιατρική και Ψυχολογική Εταιρεία) τονίζουν τις δυνάμει καταστροφικές συνέπειες παρόμοιων ψευδοθεραπειών, που οδηγούν συχνά σε προκλήσεις ψυχικής υγείας όπως αυτοκτονικότητα, αυτοτραυματισμούς, εξαρτήσεις, αγχώδεις διαταραχές κ.α. και ήδη συζητώνται σε ευρωπαϊκό επίπεδο οι ανάγκες για εξειδικευμένη υποστήριξη των επιζώντων.

Με αισιοδοξία έχουμε ακούσει, εκ μέρους μελών της κυβέρνησης/του κυβερνώντος κόμματος, την πρόθεση να προχωρήσει η θεσμοθέτηση της ποινικοποίησης των θεραπειών μεταστροφής. Ταυτόχρονα όμως, έχουν αναπαραχθεί και προτάσεις που μας ανησυχούν, όπως το να ποινικοποιηθούν όσες από αυτές εφαρμόζονται από γονείς ανηλίκων, χωρίς πρόβλεψη για ποινές σε δράστες πέραν των κηδεμόνων. Κάτι τέτοιο όχι μόνο θα απέκλειε πολλές (αν όχι και τις περισσότερες) από τις σχετικές εγκληματικές δράσεις, αλλά επιπλέον θα ενίσχυε ένα κλίμα ατιμωρησίας και ασυδοσίας σε κύκλους επαγγελματιών, ιερέων, κ.α., που θα δρούσαν όχι μόνο ανεξέλεγκτα, όπως τώρα, αλλά και υπό θεσμική πλέον προστασία.

Ως επιστημονικός φορέας που εξειδικεύεται στην ψυχική υγεία των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων και την διάδοση και διασφάλιση καλών και ασφαλών πρακτικών κατά την παροχή υπηρεσιών (ψυχικής) υγείας, βρισκόμαστε σταθερά διαθέσιμες-οι-α προς κάθε πρωτοβουλία και θεσμική κίνηση που να προωθεί τα παραπάνω. Η πρότασή μας για ποινικοποίηση των θεραπειών μεταστροφής, αλλά και τα πρώτα αποτελέσματα της εθνικής μας έρευνας για τις ψευδοθεραπείες αυτές, έχουν καταγραφεί τόσο στο υπόμνημα που είχαμε αποστείλει στην σχετική Επιτροπή για την Ισότητα των ΛΟΑΤΚΙ+, όσο και σε φάκελο προς σχετική επιτροπή του Υπουργείου Υγείας, όταν μας ζητήθηκε.

Οι θεραπείες μεταστροφής σε βάρος ΛΟΑΤΚΙ+ παραμένουν ένα σκοτεινό κοινό μυστικό μεταξύ πολλών μελών της κοινότητας, αλλά και ανθρώπων σε θέσεις ισχύος στο κοινωνικό σύνολο, που εκμεταλλεύονται τον ρόλο και τις ιδιότητές τους προκαλώντας σοβαρές βλάβες και κίνδυνο για την ψυχική υγεία και την σωματική ακεραιότητα πολλών ΛΟΑΤΚΙ+ ανθρώπων.

Το 2022 είναι η χρονιά να πούμε «ως εδώ».

Orlando LGBT+

#ηταυτότητάσουδενθέλειαλλαγή