Κρίσιμα συμπεράσματα για την Παιδική Προστασία στην Επιστημονική Ημερίδα που διοργάνωσε η «Κιβωτός του Κόσμου»

Την ευκαιρία και την ευθύνη για τη διαμόρφωση του κατάλληλου πλαισίου για τα ευάλωτα παιδιά, ώστε να διασφαλίζονται τα δικαιώματά τους, συζήτησαν ακαδημαϊκοί, εμπειρογνώμονες της παιδικής προστασίας, νομικοί και θεσμικοί εκπρόσωποι στην επιστημονική ημερίδα «ΜΕΤΑΒΑΣΕΙΣ: Η Παιδική Προστασία από το Ίδρυμα στην Κοινότητα», που διοργάνωσε η Κιβωτός του Κόσμου, υπό την αιγίδα του Πανεπιστημίου Αθηνών, την Τετάρτη 16 Οκτωβρίου 2024.

Απουσιάζουν μακροπρόθεσμες πολιτικές και δέσμευση χρηματοδότησης για
την Παιδική Προστασία στην Ελλάδα

Το κεντρικό μήνυμα της ημερίδας ήταν ηχηρό και προέκυψε από όλες τις ομιλίες: η παιδική προστασία στην χώρα μας λειτουργεί αποσπασματικά, χωρίς ενιαία πολιτική και κεντρικό συντονισμό, χωρίς σταθερή  χρηματοδότηση και με σημαντική υποστελέχωση σε φορείς εποπτείας και κοινωνικές υπηρεσίες πανελλαδικά.

Ο προσκεκλημένος ομιλητής Dr. Robert Glover, βραβευμένος κοινωνικός λειτουργός και διεθνής εμπειρογνώμονας του μοντέλου οικογενειακής φροντίδας, μίλησε μέσα από την 25ετή εμπειρία του σχεδιάζοντας και υλοποιώντας προγράμματα αποϊδρυματοποίησης σε συνεργασία με τις κυβερνήσεις σε Κίνα, Καμπότζη, Βιετνάμ, και Αρμενία, μεταξύ άλλων. O Glover δήλωσε: «Διαχρονικά υποστηρίζουμε ότι οι κυβερνήσεις χρειάζεται να ηγηθούν των αλλαγών στην παιδική προστασία, δημιουργώντας το κατάλληλο θεσμικό και νομικό πλαίσιο, σχεδιάζοντας και εφαρμόζοντας πολιτικές, και φυσικά παρέχοντας χρηματοδότηση και επενδύοντας στις απαραίτητες αυτές μεταρρυθμίσεις. »

Οι τοποθετήσεις των θεσμών

Ως προς τον ρόλο των θεσμών και της δικαιοσύνης για την προστασία των ευάλωτων παιδιών σε επίπεδο εισαγγελιών, η Ξένη Δημητρίου, Εισαγγελέας Αρείου Πάγου επί τιμή, τ. Εισαγγελέας Ανηλίκων τόνισε: «Είναι επιτακτική η ανάπτυξη εθνικού πρωτοκόλλου διάγνωσης και πιστοποίησης κακοποίησης – παραμέλησης, μέσω συστηματοποίησης των δικαστικών διαδικασιών για φιλικές προς τα παιδιά υπηρεσίες, σύμφωνα με τις κατευθύνσεις του Συμβουλίου της Ευρώπης». Η Συνήγορος του Πολίτη για τα Δικαιώματα του Παιδιού, Θεώνη Κουφονικολάκου υπογράμμισε τις απαραίτητες προϋποθέσεις για μια αποτελεσματική ενιαία στρατηγική και πολιτική παιδικής προστασίας αναδεικνύοντας την ανάγκη για: μακροπρόθεσμα προγράμματα με σταθερή και επαρκή κρατική χρηματοδότηση, θεσμοθέτηση της συνεργασίας μεταξύ φορέων και υπηρεσιών υπό κεντρικό συντονισμό, και την συμπερίληψη του παιδιού στην διαμόρφωση του μέλλοντος του. Η κα. Κουφονικολάκου τόνισε πως «Δεν έχουμε πρόβλημα με το Ταμείο Ανάκαμψης, αλλά δεν μπορεί να μην υπάρχει πρόβλεψη για μετακύλιση χρηματοδότησης στον τακτικό προϋπολογισμό για σημαντικά προγράμματα, και να υπάρχει αυτή η γραφειοκρατικοποίηση που αφήνει τα παιδιά και τις οικογένειες στη μέση.»

Το στοίχημα της αποϊδρυματοποίησης

Η  μακρόχρονη παραμονή στα ιδρύματα δεν προσφέρει κατάλληλη φροντίδα, τόνισε η Όλγα Θεμελή, Αν. Καθηγήτρια Εγκληματολογικής Ψυχολογίας, σκιαγραφώντας από τη διεθνή βιβλιογραφία ένα βαθύτερο επίπεδο κακοποίησης, μέσα από συγκεκριμένα παραδείγματα μακρόχρονης αποσιώπησης περιστατικών βίας και κακοποίησης μέσα σε ιδρύματα, που οδηγήθηκαν εν τέλει στη δικαιοσύνη. Παρ’ όλα αυτά η αποϊδρυματοποίηση στην χώρα μας βρίσκεται ακόμη σε πρώιμο στάδιο και «..Παραμένει η επικρατέστερη επιλογή» όπως ανέφερε η Ξένη Δημητρίου, Εισαγγελέας Αρείου Πάγου επί τιμή, τ. Εισαγγελέας Ανηλίκων. Σύμφωνα με τα πρόσφατα στοιχεία του ΕΚΚΑ (Οκτώβριος 2024) που παρουσιάστηκαν στην ημερίδα «ΜΕΤΑΒΑΣΕΙΣ», 1206 παιδιά φιλοξενούνται σε ιδρύματα σήμερα, από τα οποία το 54% είναι παιδιά άνω των 12 ετών.

Για να κερδηθεί το στοίχημα της αποϊδρυματοποίησης χρειάζονται γενναίες μεταρρυθμίσεις, με συστηματική στελέχωση των φορέων εποπτείας με κοινωνικούς λειτουργούς και ψυχολόγους, ενίσχυση των προγραμμάτων πρόληψης  και στήριξης ευάλωτων βιολογικών οικογενειών σε τοπικό επίπεδο και συστηματική καλλιέργεια κουλτούρας αναδοχής για την ανάδειξη της σημασίας της οικογενειακής φροντίδας για τα παιδιά χωρίς οικογένεια. Μεταξύ άλλων, ο Στέργιος Σιφνιός, εμπειρογνώμονας Παιδικής Προστασίας, ανέφερε ότι εξαιτίας της υποστελέχωσης σε φορείς εποπτείας, δηλαδή στις κοινωνικές υπηρεσίες των δήμων, το αποτέλεσμα είναι «Να έχουμε έναν ικανό αριθμό επιστροφών παιδιών από αναδοχές σε δομές φροντίδας, όπου ο καθένας μπορεί να κατανοήσει πόσο διπλά τραυματικό είναι για ένα παιδί που έχει φύγει από τη δομή να επιστρέψει ξανά πίσω από αναδοχή που δεν δούλεψε, λόγω αδυναμίας υποστήριξης από το κράτος.»

Η μετάβαση μέσα στην Κιβωτό και οι καλές πρακτικές

Ο Γιάννης Ματαλιωτάκης, Διευθυντής Κοινωνικής Υπηρεσίας στην Κιβωτό, μίλησε για τις προκλήσεις που προέκυψαν τα δυο τελευταία χρόνια σε σχέση με τους εργαζόμενους στο πεδίο αλλά και τα ίδια τα παιδιά, στην προσπάθεια εκσυγχρονισμού και ριζικών μεταρρυθμίσεων σε όλα τα επίπεδα λειτουργίας της οργάνωσης, αλλά και για το πώς αυτές ξεπεράστηκαν σταδιακά με εργαλεία όπως η κλινική εποπτεία, η συνεχής εκπαίδευση του προσωπικού και η δημιουργία ενιαίων πρωτοκόλλων που επαναπροσδιόρισαν τον τρόπο λειτουργίας της Κιβωτού.

Καλές πρακτικές στην Κιβωτό του Κόσμου κατά την μετάβασή της από ένα εσωστρεφές ίδρυμα με αναχρονιστική φιλοσοφία, σε ένα παιδοκεντρικό σύστημα με επιστημονική πλαισίωση και επαγγελματισμό, ανέδειξαν και τα μέλη του Επιστημονικού Συμβουλίου της οργάνωσης. Η Ηλέκτρα Κουτσούκου, Δρ. Δικαιωμάτων του Παιδιού, μίλησε για την εφαρμογή της Διεθνούς Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού στα Σπίτια Φιλοξενίας της Κιβωτού, μέσα από την πρόσκληση που απευθύναμε στα παιδιά για συνδιαμόρφωση κανόνων, και ο ψυχοθεραπευτής Ηλίας Γκότσης, ανέδειξε την ευεργετική δύναμη της ψυχοεκπαίδευσης και της κλινικής εποπτείας ως εργαλείο υποστήριξης για την μετάβαση των εργαζομένων της Κιβωτού στο νέο πλαίσιο.

«Το όνειρό μου είναι να είμαι ανεξάρτητος, να στέκομαι στα δικά μου πόδια.

Θέλω να βγω ένας σωστός άνθρωπος στην κοινωνία για να μπορώ κι εγώ να προσφέρω.»

Κάνοντας τη συμπερίληψη των παιδιών πράξη στην ημερίδα αυτή, ιδιαίτερα συγκινητική ήταν η συζήτηση με 19χρονο πρώην φιλοξενούμενο της Κιβωτού, που περιέγραψε τις προσωπικές του «μεταβάσεις» από τη βιολογική οικογένεια στο ίδρυμα, τα εφόδια που χρειάζονται τα παιδιά των ιδρυμάτων για να κατακτήσουν την αυτονομία και τα όνειρά τους και «το βήμα στο κενό» που χρειάστηκε να κάνει όταν έκλεισε τα 18, ελλείψει, μέχρι προσφάτως θεσμοθετημένου υποστηρικτικού πλαισίου για τους ενήλικες νέους χωρίς οικογένεια.

Ο 19χρονος προέτρεψε όσους δουλεύουν σε δομές παιδικής προστασίας να αντιμετωπίζουν ως «ίσα» τα παιδιά, όσο δύσκολα κι αν είναι, ανοίγοντας την αγκαλιά τους σε αυτά, για να θεραπεύσουν τα τραύματά τους και κλείνοντας, μοιράστηκε τα όνειρά του για το μέλλον :«Με ενδιαφέρει πολύ η πληροφορική και θέλω να εξελιχθώ στο κομμάτι αυτό. Το όνειρό μου είναι να είμαι ανεξάρτητος, να στέκομαι στα δικά μου πόδια, προς το παρόν με στηρίζετε για να ζω εκτός δομής. Θέλω να βγω ένας σωστός άνθρωπος στην κοινωνία για να μπορώ κι εγώ να προσφέρω.»

Μπορείτε να βρείτε όλες τις πληροφορίες για την ημερίδα και τους ομιλητές εδώ  www.kivotos-events.gr και να παρακολουθήσετε όλες τις ομιλίες στο https://youtube.com/live/SHyx8nV2RTk?feature=share και www.kivotos-events.gr

Η ημερίδα διοργανώθηκε από την Κιβωτό του Κόσμου υπό τον συντονισμό της Επιστημονικής Επιτροπής για την Παιδική Προστασία (Νικηφόρος Διαμαντούρος, Θάλεια Δραγώνα, Δανάη Παπαδάτου, Φωτεινή Τσαλίκογλου) και του Επιστημονικού Συμβουλίου του οργανισμού, και τέθηκε υπό την αιγίδα του ΕΚΠΑ.

Υλοποιήθηκε χάρη στην ευγενική υποστήριξη των  ΔΕΛΤΑ, Galenica, Deppy Vasileiadis Foundation, Electra Palace Athens, ΔΕΙΠΝΟΣΟΦΙΣΤΗΡΙΟΝ, και Social Policy.

Λίγα Λόγια για την Κιβωτό

Η Κιβωτός του Κόσμου είναι αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία που φιλοξενεί και φροντίζει ευάλωτα παιδιά 6-18 ετών σε 7 Σπίτια Φιλοξενίας σε όλη την Ελλάδα, κατόπιν εισαγγελικής εντολής. Παράλληλα, έχει αναπτύξει προγράμματα κοινότητας για ευάλωτες οικογένειες με ανήλικα, όπως Παιδικός Σταθμός, Κέντρο Δημιουργικής Απασχόλησης, και Ενισχυτική Διδασκαλία, με επίκεντρο την έδρα του οργανισμού στον Κολωνό. Δείτε περισσότερα για την Κιβωτό στο www.kivotostoukosmou.org – FACEBOOK I INSTAGRAM I LINKEDIN