Η δεύτερη σημαντική ψυχολογική θεωρία είναι η συμπεριφορική. H θεωρία αυτή υποστηρίζει ότι η ανθρώπινη συμπεριφορά αναπτύσσεται μέσω μαθησιακών εμπειριών. Το χαρακτηριστικό γνώρισμα της συμπεριφορικής θεωρίας είναι η αντίληψη ότι οι άνθρωποι αλλάζουν ή αλλάζουν τη συμπεριφορά τους σύμφωνα με τις αντιδράσεις που προκαλεί αυτή η συμπεριφορά σε άλλους ανθρώπους (Bandura, 1978). Σε μια ιδανική κατάσταση, η συμπεριφορά υποστηρίζεται από ανταμοιβές και καταστέλλεται από αρνητικές αντιδράσεις ή τιμωρίες. Οι συμπεριφοριστές θεωρούν τα εγκλήματα ως μαθησιακές αντιδράσεις στις καταστάσεις της ζωής. Η θεωρία της κοινωνικής μάθησης, η οποία αποτελεί κλάδος της συμπεριφορικής θεωρίας, είναι η πιο σχετική με την εγκληματολογία. Ο πιο σημαντικός θεωρητικός της κοινωνικής μάθησης είναι ο Albert Bandura (1978). Ο Bandura υποστηρίζει ότι τα άτομα δεν γεννιούνται με μια έμφυτη ικανότητα να ενεργούν βίαια. Αντιθέτως, υποστήριξε ότι η βία και η επιθετικότητα μαθαίνονται μέσω μιας διαδικασίας μοντελοποίησης συμπεριφορών (Bandura, 1977). Με άλλα λόγια, τα παιδιά μαθαίνουν τη βία μέσω της παρατήρησης άλλων. Οι επιθετικές πράξεις διαμορφώνονται με βάση τρεις κύριες πηγές: (1) αλληλεπίδραση οικογένειας, (2) περιβαλλοντικές εμπειρίες και (3) μέσα μαζικής ενημέρωσης. Η έρευνα για την αλληλεπίδραση των οικογενειών δείχνει ότι τα παιδιά που είναι επιθετικά είναι πιο πιθανό να έχουν ανατραφεί από γονείς ή φροντιστές που είναι επιθετικοί (Jacoby, 2004).
Διαβάστε επίσης: Η βία γύρω μας: Πώς η κοινωνική κατάσταση επηρεάζει την επιθετικότητα
Η δεύτερη πηγή προβλημάτων συμπεριφοράς, οι περιβαλλοντικές εμπειρίες, υποδεικνύουν ότι τα άτομα που κατοικούν σε περιοχές που είναι επιρρεπείς σε εγκληματικές δραστηριότητες είναι πιο πιθανό να επιδείξουν επιθετική συμπεριφορά από εκείνους που κατοικούν σε περιοχές με χαμηλή εγκληματικότητα (Shelden, 2006). Θα μπορούσε κανείς να υποστηρίξει ότι οι περιοχές υψηλής εγκληματικότητας δεν έχουν νόρμες, κανόνες και έθιμα (Bohm, 2001). Επιπλέον, υπάρχει απουσία συμβατικής συμπεριφοράς. Οι εκδηλώσεις μη συμβατικής συμπεριφοράς περιλαμβάνουν την αδυναμία απόκτησης απασχόλησης, κατάχρηση ναρκωτικών ή αλκοόλ και την μη τήρηση των τοπικών και κρατικών νόμων. Σημαντικό στοιχείο είναι, ότι τα άτομα που συμμορφώνονται με τη συμβατική συμπεριφορά ενσωματώνονται στην κοινωνία και δεσμεύονται σε ένα σύστημα στόχων ή πεποιθήσεων. Συμμετέχουν σε σχολεία ή εξωσχολικές δραστηριότητες, όπως το ποδόσφαιρο, και συχνά επιδεικνύουν προσκόλληση στην οικογένεια (Kraska, 2004).
Διαβάστε επίσης: Ψυχολογικές θεωρίες εγκληματικότητας: Η Ψυχοδυναμική Θεωρία
Η τρίτη πηγή προβλημάτων συμπεριφοράς είναι τα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Είναι δύσκολο να διακρίνουμε τον τελικό ρόλο των μέσων ενημέρωσης όσον αφορά το έγκλημα. Μελετητές υποστηρίζουν ότι οι ταινίες, τα βιντεοπαιχνίδια και οι τηλεοπτικές εκπομπές που απεικονίζουν βία είναι επιβλαβείς για τα παιδιά. Ουσιαστικά, οι θεωρίες κοινωνικής μάθησης μας υποδεικνύουν πως πρέπει να αποδεχθούμε το γεγονός ότι τα μέσα μαζικής ενημέρωσης είναι υπεύθυνα για ένα μεγάλο ποσοστό βίας στις κοινωνίες μας. Μια τεκμηρίωση μεταξύ της σχέσης των μέσων μαζικής ενημέρωσης και της βίας, αποτελεί το γεγονός πως πολλές μελέτες δείχνουν ότι η βία στα μέσα μαζικής ενημέρωσης ενεργοποιεί ή επιτρέπει τα επιθετικά παιδιά ή εφήβους να δικαιολογήσουν ή να εκλογικεύσουν τη συμπεριφορά τους. Επιπλέον, η συνεχής βία στα μέσα ενημέρωσης απευαισθητοποιεί τα παιδιά και τους εφήβους. Θα μπορούσε κανείς να υποστηρίξει ότι η προβολή 10.000 ανθρωποκτονιών στην τηλεόραση μέσα σε μια δεκαετία εμποδίζει (δηλαδή απευαισθητοποιεί) ένα άτομο ώστε να προσαρμοστεί στην κατάλληλη ψυχολογική αντίδραση. Επομένως, όταν οι τοπικές ειδήσεις αναφέρουν μια ανθρωποκτονία, ένα παιδί ή έφηβος αντιδρά με θλίψη ή αδιαφορία; (Jacoby, 2004). Κατά την αναζήτηση ερεθισμάτων που ενθαρρύνουν τις βίαιες πράξεις, οι θεωρητικοί της κοινωνικής μάθησης υποστηρίζουν ότι ένα άτομο είναι πιθανό να προκαλέσει βλάβη όταν υποστεί βίαιη επίθεση, λεκτική παρενόχληση ή προσβολές, συκοφαντία και αδυναμία να επιτύχει τους στόχους και τις φιλοδοξίες του (Siegal, 2009)
——-
Bandura, A. (1977). Social learning theory. Englewood Cliffs, NJ: Prentice Hall.
Bandura, A. (1978). Social learning theory of aggression. Journal of Communication, 28, 12–29.
Bandura, A. (1986). Social foundations of thought and action. Englewood Cliffs, NJ: Prentice Hall.
Bohm, R. (2001). Primer on crime and delinquency theory (2nd ed.). Belmont, CA: Wadsworth.
Jacoby, J. (2004). Classics of criminology (3rd ed.). Long Grove, IL: Waveland Press.
Kraska, P. (2004). Theorizing criminal justice. Long Grove, IL: Waveland Press.
Shelden, R. (2006). Delinquency and juvenile justice in American society. Long Grove, IL: Waveland Press.
Siegal, L. (2008). Criminology: The core (3rd ed.). Belmont, CA: Cengage Learning.
Siegal, L. (2009). Criminology (10th ed.). Belmont, CA: Cengage Learning.
———
Τομπέα Ελένη
socialpolicy.gr
